كاربرد مدل برنامه‎ريزي خطي فازي چند هدفه دو مرحله‎اي جهت تدوين الگوي بهينه كشت (مطالعه‌ي موردي بخش مركزي شهرستان مشهد)

Application of Two-Stagesmulti-Objective Fuzzy linear Programming Model to develop Optimal Cropping pattern (Case study: Central District of Mashhad)

تخصیص بهینه منابع آب در كشاورزی امری ضروری است و كشاورزان در عملیات زراعی مزرعه باید بدان توجه كنند یكی از عوامل مهم در تخصیص بهینه منابع آب تعیین الگوی بهینه كشت در مزرعه است. در مطالعه حاضر برای تعیین الگوی بهینه كشت و تخصیص بهینه منابع آب در بخش مركزی شهرستان مشهد (دهستان توس) از برنامه‎ریزی خطی فازی چند هدفه دو مرحله ای استفاده شده است آمار و اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه حضوری با كشاورزان منطقه‌ی مورد مطالعه و تكمیل 116 پرسشنامه با استفاده ازنمونه گیری تصادفی ساده، در سال 1391-1392 جمع‌آوری شد.نتایج نشان داد كه مقادیر بهینه مدل برنامه‎ریزی فازی چند هدفه دو مرحله ای در هدف حداكثر سازی بازده ناخالص 01/23942 ده‌هزار ریال، بهره‌براری از كود های آلی 19/3876 كیلوگرم و هدف حداقل‌سازی مصرف آب 62/53645 متر مكعب كه این اهداف در مرحله دوم بهبود پیدا كرده و میزان هدف كود شیمیایی 80/817 كیلوگرم كه نسبت به حالت قبل تغییری نكرده و الگوی كشت در صورتی بهینه می‌شود كه بیشترین سطح زیر‌كشت را به سیب زمینی و بعد از آن چغندر، جو، پیاز و گندم اختصاص داد و كشت گوجه فرنگی و ذرت را حذف كرد. نتایج نشان می‌دهد مدل برنامه‌ریزی خطی فازی چند هدفه دو مرحله‌ای در مقایسه با مدل خطی فازی چند هدفه نتایج بهتری در تعیین الگوی بهینه كشت و تخصیص آب آبیاری در منطقه مورد مطالعه دارد.

Optimal allocation of water resources is an essential service in agriculture that must be considered by farmers. One of the most significant factors in optimal allocation of water resources in agriculture is to define optimal farm cropping pattern. In this study, in order to determine optimal cropping pattern and water resources allocation in central district of Mashhad city (Toos village), the two-stages multi-objective fuzzy linear programming was used. The required data was collected through interviews with farmers of the study area and filling in 116 questionnaire using simple random sampling during the years 2012-2013.The results indicated that, optimal values in the two-stage multi-objective fuzzy linear programming model for maximizing gross margin is 239420100 Rials, for utilizing organic fertilizers is 3867.19 Kg, and for minimizing the consumption of irrigation water is 53645.62 square meters, which were modified in the second phase. The objective amount of chemical fertilizer was 817.80 kg., having no change in the second phase. The cropping pattern will be optimized, if the most area under cultivation being allocated to potato, then to barley, wheat, t, onion and sugar beet, while tomato and corn cultivation being removed. Results illustrate that, two-stage multi-objective fuzzy linear programming model in comparison with multi-objective fuzzy linear model yield better results in defining optimal cropping pattern and allocation of irrigation water to the study area.