وجوب بالقياس معلول با حفظ اختيار

The Necessity-in-Relation of Effect through Maintaining Free-will

وجوب بالقياس يكي از فروع اصل عليت است كه از نظر حكما نفي آن مستلزم نفي اصل عليت است. از نظر برخي از متكلمان ضرورت علّي در بحث فاعل هاي مختار و نيز در اينكه عالم حادث است و نيازمند خداي سبحان، مشكل ساز مي شود. ازاين رو ايشان اولويت را جايگزين ضرورت علّي كرده اند. برخي از اصوليون شيعه ضرورت علّي را در خصوص فاعل هاي مختار مشكل ساز مي دانند. برخي از انديشمندان معاصر نيز به طوركلي ضرورت علّي را چه به صورت ضرورت غيري و چه به صورت ضرورت بالقياس منكرند و براي نفي اين دو نوع ضرورت، ادله اي اقامه كرده اند. از نظر ايشان با پذيرش ضرورت علّي، فاعل اختياري معنا نمي يابد و همگي فاعل ها فاعل موجَب خواهند بود. مطلوب ما در اين مقاله بررسي ادله اين ادعا و تثبيت مدعاي مشهور ميان فيلسوفان است.

The necessity-in-relation is one of the branches of the principle of causality, the denial of which, according to philosophers, entails the denial of the principle of causality. According to some theologians, it is naive to suppose that causal necessity consists in free agents and the world is contingent and needs the exalted God. So, they use priority as a substitute for causal necessity. Some Shi’a authorities on Usul (principles of religion) regard causal necessity in relation to free agents to be problematic. Some contemporary thinkers firmly deny necessity of causality, including that of otherness or in relation to something else and presented evidence for negating the existence of these two kinds of necessity. They hold that accepting the idea of causal necessity renders free agents meaningless and all agents active. This paper seeks to investigate the evidence which supports this claim and establish the claim which is common to philosophers.