بررسي ميزان كارايي شبكه هاي ارتباطي شهرها در مقابل زلزله (مطالعه موردي مناطق 1 و 5 طرح تفصيلي تبريز)

The Study of Efficiency of Street Networks in Earthquake (Case Study of Zones 1 and 5 of Tabriz Detailed Pland)

همواره زلزله هاي بزرگ باعث خسارات بزرگي در زندگي انسان مي شوند. يكي از اين خسارت ها، آسيب پذيري شبكه هاي ارتباطي است كه امكان نجات دادن آسيب ديدگان زلزله، به ويژه در 72 ساعت اوليه را با مشكل جدي مواجه مي سازد. امروزه با گسترش كالبدي و افزايش تراكم شهرهاي بزرگ، وضعيت خطرناكي در صورت بروز زلزله به وجود مي آيد. زيرا سلسله مراتب شبكه هاي ارتباطي معمولاً رعايت نشده، عرض راه ها كم بوده و مراكز درماني دور از دسترس شهروندان قرار مي گيرد. بروز زلزله اي با شدت بالا در اين شهرها منجر به از بين رفتن كارايي شبكه هاي ارتباطي، حجم بالاي تلفات انساني و خسارت هاي مالي عمده خواهد بود. در شهر تبريز محدوده مناطق 1 و 5 در مجموع داراي وسعتي معادل 3327 هكتار است. مساحت منطقه يك بالغ بر 2844 هكتار و وسعت منطقه پنج نيز 483 هكتار مي باشد. براساس برآوردهاي موجود، جمعيت اين دو منطقه مجموعاً بالغ بر 458939 نفر است. در تحقيق حاضر با استفاده از 12 شاخص «كاربري زمين، عرض راه ها، ارتفاع ساختمان ها، درجه محصوريت، تراكم جمعيتي، تراكم ساختماني، سطح اشغال ساختمان ها، كيفيت ابنيه، مصالح ابنيه، قدمت ابنيه، دسترسي به مراكز درماني، دوري و نزديكي به گسل هاي اصلي» كه از طريق مدل هاي مختلف تلفيق اطلاعات و نقشه ها در محيط GIS كه براساس مدل تحليل سلسله مراتبي معكوس تركيب شده اند، آسيب پذيري شبكه هاي ارتباطي مناطق يك و پنج در مقابل زلزله مشخص شده است. نتايج تحقيق نشان مي دهد خيابان هايي كه داراي تراكم هاي ساختماني و جمعيتي بالا، كيفيت ابنيه پايين، فاصله زياد تا مراكز امدادي، درماني و درجه محصوريت بيش تري بوده اند، آسيب پذيرتر بوده و در نتيجه داراي امتياز منفي بيش تري هستند. هم چنين بزرگراه ها و خيابان هاي با عرض بيش تر و تراكم ساختماني و جمعيتي پايين تر، داراي آسيب پذيري كم تري بوده اند. با حركت از سمت شرق به غرب به ميزان آسيب پذيري خيابان-ها افزوده مي شود. اين آسيب پذيري مسيرها در مركز مناطق به اوج خود مي رسد. به اين ترتيب شبكه هاي ارتباطي موجود در مركز، هنگام بروز زلزله از ايفاي نقش خود عاجز خواهند بود.

Large earthquakes usually cause huge damages to human life. Street network vulnerability makes the rescue operation to encounter serious difficulties especially at the first 72 hours after the incident. Today, physical expansion and high density of great cities, due to no attention to hierarchical street network, narrow access roads, large distance from medical care centers and location at areas with high seismic risk, would lead to a perilous and unpredictable situation in case of the earthquake. Occurrence of earthquakes with large magnitude would destroy the functionality of street networks and cause large amount of casualties and major financial damages. In Tabriz city, the areas of first and fifth zones are equal to 3327 hectares. The area of first and fifth zones is over 2844 and 483 ha respectively. According to current estimates, the population of these zones is equal to over 458939 people. In this research using 12 indexes such as: land use, width of roads, height of buildings, street inclusion, population and construction density, buildings area, quality, materials and antiquity of building, access to medical centers, distance and proximity to major faults vulnerability degree of street networks in zones 1 and 5 of detailed plan of Tabriz against the earthquake is calculated through overlaying maps and data in combination with IHWP method and GIS. The article concludes that buildings alongside the streets with high population and building density, low building quality, far to rescue centers and high level of inclusion represent high rate of vulnerability, compared with other buildings. Also highways and streets with substantial width and low building and population density hold little values of vulnerability. By moving on from east to west of the zones, the vulnerability increases. This vulnerability of streets is in high level in the central zones. Therefore, the existing street networks in the center will be unable to perform their role at the case of occurrence of earthquake.