رويكرد‌هاي غالب روان‌شناختي زبان پيرامون فرآيند درك اصطلاح

The Dominant Psycholinguistic Approaches on the Process of Idiom Comprehension

عبارات اصطلاحي، ساخت‌هاي زبانشناختي‌اي هستند كه برخلاف جملات عادي زبان از جمع جبري معناي سازه‌هاي تشكيل‌دهنده‌شان نمي‌توان به معناي كل آن‌ها پي‌ برد و از نظر نحوي نيز ساختاري انعطاف‌ناپذير دارند؛ بدين صورت كه برخلاف جملات عادي زبان نمي‌توان همه فرآيند‌هاي نحوي را درباره آن‌ها اعمال ‌كرد. در پژوهش حاضر كوشيده‌ايم تا ضمن معرفي مهم‌ترين مدل‌هاي روان‌شناختي زبان در رابطه با فرآيند درك اصطلاح، كارايي اين مدل‌ها را در تبيين ويژگي‌هاي معناشناختي اصطلاحات فارسي به بحث بگذاريم. وجه مشترك رويكرد‌هاي سنتي تاكيد بر پردازش معناي تحت‌اللفظي مي‌باشد. به عبارتي ديگر، اين رويكرد‌ها يا قايل به روند پردازشي پيوسته، يعني پردازش معناي تحت‌اللفظي پيش از پردازش معناي مجازي بودند و يا بر پردازش متوازن اين دو معنا توجه مي‌‌كردند. اما وجه مشترك ديدگاه‌هاي نوين اهميتي است كه براي نقش مولفه‌هاي بافتي در تسريع فرآيند درك اصطلاح قايلند. تحليل معناشناختي، نمونه‌هايي از اصطلاحات زبان فارسي نشان‌ داد كه هيچ‌يك از اين رويكرد‌ها به‌تنهايي نمي‌توانند ويژگي‌هاي متنوع معناشناختي اصطلاح را تبيين ‌كنند. اصطلاح در زبان فارسي مقوله‌اي يكپارچه و همگن نيست، بلكه مي‌توان با توجه به ويژگي‌هاي درون‌مقوله‌اي متنوع اصطلاح از جمله شفافيت معنايي، شناخته‌شده‌بودن اصطلاح براي سخنگويان زبان، تركيب‌پذيري معنايي و ابهام، تعريفي متفاوت از هرگونه عبارت اصطلاحي ارايه ‌كرد.

Idiomatic expressions are defined as linguistic structures, which, in contrast with ordinary sentences, can not be interpreted via meaning amalgamation of their constituents. This study aims at surveying the most important psycholinguistic models proposed in the study of idiom comprehension. Furthermore, the significant characteristics of these approaches have been discussed. The common feature of the traditional approaches is their emphasis on the literal meaning processing, that is, these approaches are either adherents of serial meaning processing, i.e., they would assert that literal meaning processing takes place before figurative meaning processing, or they are interested on the parallel meaning processing. However, the common ground of the novel approaches is that they emphasize on the important role of the contextual features in accelerating idiom comprehension. At the end, the notable graded salience hypothesis has been criticized, and the possibility of posing a unified theoretical framework in idiom comprehension has been investigated.