مولفه‌هاي زبان‌شناختي و جامعه‌شناختي- معنايي و بازنمايي كنشگران اجتماعي در متون مطبوعاتي

Linguistic and Socio-semantic Features and the Representation of Social Actors in Press Texts

پژوهش حاضر را با هدف شفاف‌سازي متون مطبوعاتي و كشف لايه‌هاي پنهان معاني آن‌ها در چارچوب تحليل گفتمان انتقادي انجام داده‌ايم؛ بنابراين، چهل متن از چهار روزنامه داخلي ايران را در يك دوره دوماهه مرداد و شهريور 1390، با بهره‌گيري از مولفه‌هاي جامعه‌شناختي- معنايي الگوي ون ليوون (1996) به‌صورت كيفي تجزيه و تحليل كرديم. تجزيه و تحليل داده‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه ايديولوژي حاكم بر ذهن نويسندگان، گروه‏ها و صاحبان انديشه، با بهره‏گيري از مولفه‏هاي گفتمان مدار همچون تشخص بخشي، تشخص زدايي، فعال‌سازي، كمرنگ‏سازي و ...، در متن منعكس مي‌شود و تظاهر زبان‏شناختي ساخت‏هاي گفتمان مدار در متون، درقالب ساخت‏هاي زباني نظير فرآيند اسم‏سازي، استفاده از توصيفگرهاي پيشين (در تركيب اضافي)، معلوم دربرابر مجهول، هم‌پايگي و ...، صورت مي‏گيرد. همچنين، مولفه‏هاي گفتمان مدار و ايديولوژي و روابط قدرت در تعامل تنگاتنگ هستند و رابطه‏اي دوسويه دارند كه با بررسي اين ساخت‏ها در متون و نهادهاي اجتماعي قابل تبيين است.

The goal of this article is to demystify the press texts and discover their hidden layers of meaning in the framework of critical discourse analysis. To do so, using socio-semantic features of Van Leeuwenʹs model (1996), 40 numbers of four Iranian Persian publications of a two–month period, from July 22 to September 21, 2011 were studied qualitatively. The data analysis results indicated that the ideology dominating the minds of writers and groups is reflected in the text using discursive features as personalization, impersonalization, activation, backgrounding, etc., and the linguistic realization of discursive structures is performed using linguistic structures as nominalization, pre-modifiers, active versus passive structures, coordination, etc. in the texts. Also there is a dialectic relationship between discursive structures and ideology, which can be determined by studying these structures in the texts and social institutions.