كاربري هاي فضاي باز در مجتمع هاي مسكوني بزرگ مقياس شهر تهران

The Open Space’s Functions in Large-scale Residential Complexes of Tehran

افزايش بي رويه جمعيت شهر نشين در كشور، موجب گسترش مجتمع هاي انبوه مسكوني به عنوان جايگزين مسكن سازي سنتي در كلان شهرهاي كشور شده است. اين تغيير الگو تغييري مهم در زندگي ساكنين گذارد و آن حذف حياط خصوصي بود. امروز فضاهاي باز در مجتمع هاي مسكوني علاوه بر اينكه جايگزين حياط و نقش آن در زندگي خصوصي ساكنين مي شود، نقش هاي متنوعي را نيز در زندگي اجتماعي ساكنين بازي مي كند. با افزايش روزافزون ساخت وسازها مجتمع هاي بزرگ دولتي در كشور و همچنين گذر از دوران كميت گرايي به كيفيت گرايي در شهرهاي كشور به ويژه پايتخت، نياز به پژوهش در نحوه پاسخگويي فضاهاي باز در چنين مجتمع هايي به نيازهاي مختلف فردي، اجتماعي، فرهنگي، رواني و فيزيكي ساكنين اين مجتمع ها اهميت ويژه اي پيدا مي كند. هدف از اين پژوهش شناسايي كاربري هاي فضاهاي باز مجتمع هاي مسكوني بزرگ مقياس شهر تهران بررسي و ميزان پاسخگويي آن ها به نيازهاي مختلف ساكنين است. در نهايت اين شناخت زمينه ساز برنامه ريزي آگاهانه تر در استقرار كاربري ها در فضاهاي باز مجتمع هاي مسكوني تهران و بهره گيري حداكثر از قابليت هاي فضاي باز در مجتمع ها است. به اين منظور پس از بررسي گونه هاي مختلف كاربري ها و دسته بندي نقش هاي متنوع آن ها در فضاهاي باز مجتمع هاي مسكوني امروزي، فضاهاي باز مجتمع هاي مسكوني پايتخت (با بيش از 70 درصد فضاي باز) و كاربري هاي آن ها مورد توجه قرار مي گيرند. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه قابليت هاي فضاهاي باز مجتمع هاي مسكوني در سطوح مختلف توسط برنامه ريزان، طراحان و همچنين ساكنين مجتمع هاي مسكوني شهر تهران مورد بي توجهي قرارگرفته و مي گيرد. در اين مجتمع ها تنها قابليت فضاي باز در بخش كاربري هاي عمومي مشاع ساكنين موردتوجه بوده و نقش اين فضاها در كاربري هاي اختصاصي خانواده و كاربري هاي عمومي شهري مغفول مانده است، در اين بخش، توجه به فعاليت هاي تفريحي، ورزشي و بعضاً اقتصادي در فضاي باز بيشترين سهم را به خود اختصاص داده و كاربري هاي فرهنگي آموزشي از اهميت كمتري برخوردارند. واژگان كليدي: فضاي باز، مجتمع هاي مسكوني، كاربري هاي فضاي باز، تهران.