مقايسه دو روش فرآيند تحليل سلسله مراتبي و تاپسيس در مكان‌يابي محل دفن پسماندهاي شهري (مطالعه موردي: انتخاب محل دفن پسماند شهري كرج)

Comparison of TOPSIS and AHP in site selection of Municipal Solid Wastes Landfill )Case study: Karaj landfill site selection)

زمينه و هدف: امروزه دفن پسماندها به دليل هزينه پايين تر و قبول طيف گسترده تری از پسماندها در بسياری از كشورها، رايج ترين روش است. در مكان‌يابی محل دفن پسماند، پارامترهای گوناگونی مانند نيازمندی های جوامع شهری، دولتی و قوانين زيست‌محيطی و تعداد زيادی از معيارهای كمی و كيفی مورد ارزيابی قرار می گيرند. به اين منظور روش های متعدد تصميم گيری چند معياره در اولويت بندی مكان های مناسب بكار گرفته می شود. هدف از مطالعه حاضر بررسی كارايی دو روش فرآيند تحليل سلسله مراتبی و روش تاپسيس در اولويت بندی گزينه های دفن پيشنهادی در فرآيند مكان يابی دفن زباله است. از اين رو جهت انجام اين بررسی، در تحقيق حاضر از اين دو روش برای تعيين اولويت گزينه های دفن در كرج با توجه به معيارهای مدنظر استفاده شد. روش بررسی: در اين منطقه از رويهم گذاری لايه های اطلاعاتی (نقشه های رقومی) و بكارگيری توابع پرس و جو در نرم‌افزار Arc GIS9.2، 4 منطقه در جنوب محدوده مورد مطالعه (كرج) شناسايی شدند. سپس اولويت بندی گزينه ها با استفاده از روش فرآيند تحليل سلسله مراتبی و تاپسيس انجام و نتايج با يكديگر مورد مقايسه و ارزيابی قرار گرفتند. يافته ها: براساس نتايج روش فرآيند تحليل سلسله مراتبی اولويت گزينه‌ها به ترتيب گزينه 3 و 2 و 4 و 1 است در حالی‌كه در روش تاپسيس، ترتيب اولويت گزينه ها به صورت 4 و 3 و 2 و 1 است. يافته‌های اين بررسی مبين اين واقعيت است كه هر دو روش فرآيند تحليل سلسله مراتبی و تاپسيس در اولويت بندی گزينه های دفن، روش های مناسبی هستند. نتيجه گيری: به دليل اينكه در فرآيند تحليل سلسله مراتبی، وزن دهی به گزينه ها با مقايسه زوجی گزينه ها نسبت به هدف صورت می گيرد و همچنين گزينه ها نسبت به تك تك معيارها مورد مقايسه زوجی، ارزيابی و امتيازدهی قرار می گيرند، اين روش در اين پژوهش از كارايی مناسبی برخوردار است و نتايج نهايی از دقت و اطمينان بالاتری برخوردار است.

Background and objectives: Nowadays, landfilling is most common method in many countries owing to lower cost and adaptation to wide range of solid waste. Site selection of landfill requires evaluating several parameters such as municipal government requirements, environmental regulations and a large number of quantitative and qualitative criteria. The aim of current study was to compare AHP and TOPSIS in landfill site selection. For this purpose, two mentioned methods were applied to select suitable site in Karaj. Materials and methods: In present study, 4 candidate sites in south of Karaj were selected for landfill by overlaying data layers (digital maps) and query functions in Arc GIS 9.2. Prioritizations between alternatives were conducted by AHP and TOPSIS technique according to the criteria mentioned. Eventually, we compared and evaluated the AHP results and TOPSIS results with each other. Result: According to AHP, site prioritization was 3,2,4,1 respectively whereas, in the case of TOPSIS, it was ranked 4,3,2,1, respectively. These results showed that both methods are suitable to determine site priority. Conclusion: As in AHP, alternatives are compared with respect to goal and criteria, consequently it has better precision and higher accuracy and confidence compared with TOPSIS.