زمينه‌‌هاي اجتماعي اسلام‌گرايي ايران و پسااسلام‌گرايي تركيه

The Social Contexts of Islamism in Iran and Post-Islamism in Turkey

تركيه و ايران دو كشور مهم مسلمان در خاورميانه به‌‌شمار مي‌‌آيند؛ ولي داراي دو نوع حكومت متفاوت‌اند. در ايران حكومت اسلامي قدرت را در دست دارد. اين حكومت اسلام را برنامه‌‌اي كامل و جامع براي تمام ابعاد زندگي انسان تلقي مي‌‌كند و دولت خود را موظف به اجراي احكام اسلام در جامعه و سياست خارجي خود مي‌‌داند؛ درحالي‌كه حكومت تركيه سكولار است. اگرچه گرو‌هايي اسلامي در تركيه بر هويت و ارزش‌‌هاي اسلامي تاكيد مي‌كنند، به‌‌نظر مي‌‌رسد با حكومت سكولار كنار آمده‌‌اند و به‌دنبال تشكيل دولت اسلامي نيستند. اين مقاله مي‌كوشد اين تفاوت را با بررسي زمينه‌‌هاي اجتماعي اسلام‌گرايي دو كشور تبيين كند. به‌‌نظر مي‌‌رسد در تركيه، نبود طبقه روحاني قدرتمند و نوع خاص اسلام متكثر و عرفاني رايج در اين كشور و نهادينه‌شدن احزاب سياسي، ظهور گونه خاصي از اسلام‌‌گرايي در اين كشور و به‌‌صورت پسااسلام‌گرايي به معناي فوق را موجب شده ‌‌است. اين در حالي است كه در ايران، وجود طبقه روحاني قدرتمند و نوع خاص اسلام كه فقهي و با قرايت رسمي است و نيز سابقه مشاركت سياسي در چارچوب جنبش‌‌هاي راديكال اجتماعي، موجب به‌قدرت‌رسيدن حكومتي اسلامي شده است. بنابراين، زمينه‌‌هاي تاريخي و فرهنگي و اجتماعي متفاوت در اين دو كشور، رابطه و تعامل متفاوتي بين دين و دولت در آن‌‌ها به‌‌وجود آورده است.

Turkey and Iran are two important muslim countries in the Middle East, but they have two different kinds of government. Iran has an Islamic government which has power and propose Islam as a comprehensive plan for all dimensions of human life and also knows itself as responsible for implementing Islamic laws in society and its foreign policy. But in Turkey, despite of emphasizing on Islamic identity and values, the government is secular one, and its post-Islamist forces have accepted it,.It seems in Turkey, the lack of a powerful clerical class and the existence of a special kind of plural and spiritual Islam and the institutionalization of political parties, have produced a special post-Islamism. But in Iran, the existence of a strong clerical class with a formal and juridical version of Islam and a long history of radical social movements, have caused an Islamic government come to power. Therefore , different historical, cultural and social grounds in these two countries have produced different kinds of relationships and interactions between religion and the state.This study attempts to explain this difference by reviewing the social contexts of Islamism.