جلوه‌هاي قداست گياهان در قصه‌هاي پريان ايراني (بر اساس فرهنگ افسانه‌هاي مردم ايران: علي‌اشرف درويشيان و رضا خندان مهابادي)

Plant Holiness Displays in Iranian Fairy Tales (Based on Dictionary of Iranian Myths: Ali Ashraf Darvishian And Reza Khandan Mahabadi

قصه هاي پريان، بخشي از قصه هاي عاميانه اند كه سرشار از رويدادهاي شگفت‌انگيزند. با تامل در اين قصه ها مي توان از انديشه ها و باورهايي كه ريشه در ناخودآگاه آدمي دارند و در ژرفاي فرهنگ ملت ها، جايگاهي بس رفيع دارند، پرده برداشت. از جمله اين باورها، اسطوره هاي گياهي است. پژوهش حاضر با استفاده از روش كتابخانه اي، قصه هاي پريان ايراني را از «فرهنگ افسانه هاي مردم ايران» كه در طبقه بندي «آرنه ـ تامپسون» جز قصه‌هاي سحر و جادويي به شماره 300ـ 749 قرار مي گيرند، بررسي مي كند و به شيوه توصيفي ـ تحليلي، اجزاي سازاي اين قصه ها را آشكار مي نمايد و به دنبال آن، انديشه قداست گياهان و حضور قهرمان هاي گياهي كه نوع تغيير شكل يافته خدايان نباتي و باروري اند، تحليل مي شود. بسامد فراوان باور به درخت حاجت و روايات مربوط به آن، ظهور پريان و انسان هايي از طريق درخت و گياه، بيانگر حضور پررنگ قداست گياهان و پيوند نهاني انسان و گياه در افسانه هاي پريان ايراني است.

Fairy Tales are a part of popular tales that are full of great and wonderment events. We can unlock thoughts and beliefs which are rooted in human unconscious and have a sublime status in nations’ cultures by reflecting on these tales. Herbal myths are among these beliefs. The article reviews Iran fairy tales from “Dictionary of Iranian Myths” book which are classified in magic and witchery stories No. 300 to 749 in Aarne–Thompson classification system with library method; and it also unlocks constructive elements of these tales with descriptive-analytic method; after these, we analyze the thought of plants’ holiness and presence of herbal heroes which are a various form of herbal and productivity gods. High frequency of believing in wish tree and its related stories, emergence of fairies and humans through trees and plants shows effective presence of plants’ holiness and hidden link of human and plant in Iranian fairy tales.