مولفه‌هاي فرهنگي ـ مذهبي موثر بر پيدايي و تداوم حيات سياسي شاه اسماعيل اول و شاه طهماسب اول صفوي

Religio-cultural elements for the appearance and continuance of Shāh Ismāil I and Shāh Tahmāsp I`s political life

اسماعيل صفوي كه به مقام مرشد كامل در طريقت صوفيانه صفوي نايل آمده بود، با تكيه بر مريدان قزلباش خود توانست پس از جنگ و نبردهاي بسيار، سلطنت مقتدر و درازآهنگي را در سرزمين ايران پايه‌گذاري كند و رسميت مذهب تشيع را در سراسر كشور اعلام نمايد. قزلباشان يا همان نيروهاي نظامي شاه اسماعيل اول كه عمدتاً خاستگاهي قبيله‌اي داشتند، به‌شدت به سازمان و تشكيلات صوفيانه پايبند بودند. اين نيروها، تشيع غاليانه‌اي داشتند و به‌نظر مي‌رسد شاه اسماعيل اول را به‌مثابه سايه خدا و فرزند پيامبر(ص) تقديس مي‌كردند. شاه طهماسب اول كه بعكس پدرش اسماعيل شخصيتي صلح‌جو و شريعت‌محور داشت، در گذار به دوران استقرار و تثبيت شاهنشاهي صفويان، فقهاي شيعي را مورد توجه و استفاده خود قرار داد. حمايت‌هاي مادي و معنوي شاه از فقها از سويي مشروعيت سلطنت طهماسب اول را فراهم كرد و از سوي ديگر موجبات بنياد ساختار نوين نهاد ديني تشيع را آماده نمود. در اين ميان، محقق كركي به‌مثابه فقيه پرنفوذي از جبل عامل گفتمان اقتدار فقهاي شيعه را مطرح كرده، حكومت صفويان را كه موجب گسترش تشيع بود، مورد تاييد قرار داد.

Safavid Shah Ism?il, having attained the highest degree of leadership in Sufism, with the help of his followers and after long wars and struggles, established a long life and powerful government in Iran and proclaimed Shiism the official religion of Iran. Shah Ism?il`s military forces or Qizilbashes, being mainly of tribal roots, were very faithful to Sufi`s system and beliefs. These forces were of overstatement to Shiism and considered Shah Ism?il I as the shadow of God and the son of the Prophet. Sh?h Tahm?sp I, however, was of a religious and peaceful character and paid special attention to fuqaha for strengthening Safavid kingdom. Shah`s material and spiritual supporting of fuqaha led to the legality of his kingdom on one hand and to the foundation of new system of Shiite religion on the other. Furthermore, Muhaqqiq Karaki, an outstsnding faqih from Jabal Amol proposed the problem of Shiite faqih`s discourse of authority and confirmed Safavid government as the one supporting Shiism.