دگرريختي ستبرپوست و نازك پوست در گستره ماه نشان، زنجان، شمال باختر ايران

Thick- and Thin-Skinned Deformation of the Mahneshan Area, Zanjan, Northwest Iran

اين پژوهش با كمك داده هاي صحرايي دقيق به تهيه يك بُرش ساختاري ترازمند براي گستره ماه نشان پرداخته است تا گسترش ساختارهاي اصلي آن را مورد كاوش قرار دهد. بررسي‌هاي ساختاري ما آشكار مي سازد دو گسله شمال باختري-جنوب خاوري و اصلي ماه نشان و انگوران، گسله هايي بنيادي هستند كه با نفوذ در ژرفاي پوسته سبب مقدار قابل ملاحظه اي كوتاه شدگي در اين گستره شده اند. از اين ميان، گسله انگوران با سرچشمه گرفتن در پوسته زيرين تا ژرفاي حدود 21 كيلومتري پوسته نفوذ مي كند و تمام توالي فانروزوييك و حتي بخشي از پي سنگ پركامبرين در پوسته زيرين را دچار راندگي مي كند. بر پايه پژوهش حاضر كه راندگي يادشده نه از يك سطح فراكَنِش كم قوام كه از يك پهنه بُرش نرم در ژرفا سرچشمه مي گيرد. نشانه هاي شكل گيري و شرايط تشكيل چنين پهنه اي در سنگ هاي پركامبرين موجود در فراديواره انگوران ديده مي شود. بر اين پايه، سطح فراكَنِش راندگي ماه‌نشان، كه در ژرفاي كمتري (13 كيلومتري) قرار گرفته است، مي‌تواند در پيوند با وجود احتمالي مواد تبخيري هم ارز سري هرمز در زير سازند كهر باشد. دگرريختي همزمان با نهشتگي در سازند قم در فراديواره راندگي انگوران و شواهد ديگر در نهشته‌هاي نيوژن گستره نشان مي دهند كه راندگي انگوران از اليگوسن به اين سو فعال بوده است. بر پايه بازسازي جابه‌جايي در پهناي گسله انگوران و مقايسه آن با سن آغاز فعاليت اين گسله پيشنهاد مي كند اين گسله با نرخ لغزشي در حدود يك ميلي‌متر در سال در حال فعاليت بوده است. ويژگي‌هاي ساختاري گستره ماه نشان گوياي آن است كه در اين گستره، علاوه بر زمين‌ساخت نازك پوست، كاركرد گسلش ستبرپوست نيز سبب ستبرشدگي قابل ملاحظه پوسته شده است. بر پايه نتيجه اين پژوهش، ستبرشدگي قابل ملاحظه پوسته در گستره ماه نشان با ويژگي يادشده در پوسته كمربند سنندج-سيرجان سازگار است.

The present research uses precise field data to provide a balanced cross-section of the Mahneshan area, and investigate nature of depth distribution of its major structures. Our structural studies indicate that the Mahneshan and Anguran faults are two major faults, which penetrate deep into the crust and cause a considerable amount of horizontal shortening in the area. In a more specific way, the Anguran fault roots deep into the middle crustal levels of about 21 km, and thrusts the whole Phanerozoic sequence and even parts of the Precambrian basement rocks over the younger strata. We believe that the abovementioned thrust originates not from a low-competency decollement plane, but from a ductile shear zone in deep crust. Evidences for development and conditions of such shear zone are present in the Precambrian basement rocks of the Anguran fault’s hanging-wall. We suggest that the decollement surface for the Mahneshan thrust, which is located in the shallower depths (13 km), is related to probable occurrence of evaporitic materials equivalent to the Hormoz Series beneath the Kahar Formation. Syn-sedimentary deformation within the Qom Formation in the hanging-wall of the Anguran thrust, as well as other evidences present in Neogene deposits of the area suggest that the thrust fault has been active since Oligocene. Restoration of displacements across the Anguran fault, and comparing the results with inception age for the fault suggests that the Anguran fault has been active with a slip rate of about 1 mm/yr. The structural features in the Mahneshan area indicate that thick-skinned faulting along with thin-skinned tectonics have resulted in a considerable amount of thickening of the crust in the region; this observation is in accordance with abovementioned characteristic of the crust in the Sanandaj-Sirjan zone.