بررسي اثر همزيستي سويه هاي مختلف Mesorhizobium Ciceri بر تحمل به تنش خشكي ارقام نخود

Evaluation of symbiotic effects of different strains of Mesorhizobium cicer on drought stress tolerance of chickpea cultivars (Cicer arietinum L.)

اين تحقيق به منظور بررسي نقش سويه هاي مختلف ريزوبيوم و تاثير آن ها بر تحمل گياه نخود به تنش خشكي انجام شد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. در بخش اول آزمايش، پنج رقم نخود بومي ايران (بيونيج، آرمان، گريت، جم و هاشم) با هشت سويه M. ciceri شامل سويه هاي بومي (C-15, C-22, SWRI7, SWRI9, SWRI4) و غير بومي (CP-31, CP-36, IC-59) تلقيح شدند. پس از گذشت چهار هفته از زمان كاشت، صفات رويشي شامل تعداد گرهك، وزن خشك گرهك، ساقه و ريشه اندازه-گيري شد. نتايج نشان داد كه در همزيستي رقم بيونيج با سويه هاي مختلف ريزوبيوم، صفات رشدي اندازه گيري شده داراي بيشترين ميزان بودند و به اين ترتيب، رقم بيونيج با سويه هاي ريزوبيوم مورد بررسي بهترين همزيستي را نشان داد. در مرحله دوم آزمايش، رقم بيونيج تلقيح شده با سويه هاي مختلف ريزوبيوم، به مدت 4 هفته در شرايط كنترل شده رشد نگهداري شدند و سپس براي مدت 15 روز تحت تنش خشكي اعمال شده توسط PEG6000 (پتانسيل اسمزي 3/0- مگاپاسگال) قرار داده شدند. نتايج آزمايش نشان داد كه در همزيستي رقم بيونيج با سويه C-15صفات وزن خشك ساقه و گرهك در شرايط تنش خشكي كاهش كمتري را در مقايسه با ساير سويه هاي ريزوبيوم نشان داد كه از نظر آماري معني دار بود در حاليكه در همزيستي نخود با سويه هاي CP-31 و CP-36 صفات بررسي شده تحت تنش خشكي در مقايسه با ساير سويه ها به ميزان بيشتري كاهش نشان داد. بطو كلي نتايج اين آزمايش نشان داد كه انتخاب سويه هاي ريزوبيوم كارآمد مي تواند به افزايش توليد در گياه نخود و نيز به افزايش تحمل همزيستي نخود-ريزوبيوم در شرايط تنش خشكي كمك كند.

A factorial experiment based on completely randomized design with three replications was carried out in order to study the effect of different strains of Mesorhizobium ciceri on chickpea tolerance under drought stress. In the first step of experiment, five native cultivars of chickpea (bivanij, arman, greet, jam and hashem) were inoculated with eight native (C-15, C-22, SWRI7, SWRI9 and SWRI4) and non-native (CP-31, CP-36 and IC-59) strains of M. ciceri. Growth traits (nodule number, dry weight of nodules, shoot and root) were measured four weeks after inoculation. The results showed that symbiosis of bivanij cultivar with considered Rhizobium strains is the most effective symbiosis according to the evaluated growth indicators. In the next stage of experiment, different strains of M. ciceri were inoculated with bivanij cultivar and drought stress was imposed by using PEG6000 (??=-0.3) on four- week-old plants for 15 days. Results showed that growth traits such as nodule and shoot dry weight of chickpea plants inoculated with C-15 strain had lower reduction than those inoculated with other strains at stress conditions. Thus it can be concluded that the selection of effective strains could lead to the enhancement of chickpea production. Moreover, the tolerance of chickpea plants to drought stress could be enhanced by selection of effective strains.