ارايه راهكاري براي تعيين موصي به مبهم در حقوق ايران با تكيه بر منابع فقه شيعه

Criteria For Determining the Ambiguous Testamentary Property in Iran Law with Emphasis on Shiʹʹite Jurisprudence Sources

در اين مقاله، وصيت مبهم در حقوق ايران و فقه شيعه با هدف ارايه راهكاري در خصوص تعيين موصي به مبهم مورد بررسي قرار گرفته است. در پژوهش حاضر با اين پرسشها روبهرو بوديم كه آيا روايات وارده در خصوص تعيين ميزان موصيبه مبهم در حقوق ايران قابليت اعمال دارد يا خير و اينكه پذيرش قاعدهاي ديگر در حقوق ايران، به عنوان مثال رجوع به ورثه براي تعيين ميزان مورد وصيت به صورت قاعدهاي عام، مغاير شرع محسوب ميشود؟ حدود اختيار ورثه در تعيين موصيبه مبهم چقدر است؟ همچنين، آيا در وصيت تمليكي نيز قابليت تعيين موصيبه شرط صحت آن است؟ نتيجه حاصله اين بود كه روايات ناظر بر تعيين موصيبه مبهم اختصاص به جامعه و زبان عرب دارد و نميتوان آن ها را در حقوق ايران اعمال نمود، بلكه تمام موارد وصيت مبهم را ميبايست تابع حكم واحد قرار داد و به موجب يك قاعده عمومي اختيار تعيين آن ها را به ورثه داد؛ گرچه ورثه نيز در تعيين موصيبه مبهم آزادي كامل ندارند و ميبايست در راستاي اراده و خواست موصي و عمل به متعارف، ميزان آن را معلوم نمايند. از اين رو، در وصيت تمليكي نيز قابليت تعيين موصيبه شرط است و با اختيار ورثه مبني بر معلوم كردن آن تامين ميشود. به علاوه، در صورتي كه ورثه از تعيين موصيبه امتناع كنند يا نتوان به آن ها رجوع كرد، حاكم ميزان آن را تعيين ميكند

This article examines the ambiguous testament in Shiʹite jurisprudence and Iran law. The purpose of this article is to present a criterion for determining the ambiguous testamentary property and heirs’ authority range in determining its amount. The questions dealt with are whether the remarked narratives (Revayat) on determining the amount of the testamentary property are applicable in Iran law or not, and whether accepting another rule in Iran law is against the jurisprudence. Moreover, the question is: Is the determination of the testamentary property a condition for the validity of that? The conclusion is that the narratives on determining the ambiguous testament are exclusive of Arab societies and languages. Hence, it is not possible to treat it as a criterion in Iran law. It is rather necessary to consider all of them under a unitary rule and entitles the heirs to determine it based on a general rule. Having said that, the heirs are not completely free in this respect, that is to say, they should determine it in accordance with the ‘will’ and volition of testator as well as with the standard of reasonableness. Therefore, in the possessive testament, the determination of the testamentary property is also a condition which is met by entitling the heirs to specify it. In addition, if heirs do not determine the testamentary or if it is not feasible to refer to them, judge will determine the amount of testamentary.