شناسايي كاركردهاي رسانه ‏هاي جمعي در مديريت بحران‌ بلاياي طبيعي بر اساس فرايند تحليل شبكه‏ اي

Identifying and prioritizing the functions of mass media in disaster management by using Analytic Network Process

بلاياي طبيعي جز جدانشدني زندگي بشر است و در طول تاريخ تلاش‏هاي فراواني براي مقابله با اين حوادث به عمل آمده است. قابليت‏هاي گسترده‏ي رسانه‏ها در جذب مخاطب انبوه و شكل‏دهي به افكار عمومي، آن‏ها را به ابزاري توانمند در مديريت بحران‏ تبديل كرده است. بر اين اساس هدف اين پژوهش شناسايي كاركرد رسانه‏هاي جمعي در كاهش نيازهاي جامعه در مراحل سه‏گانه‏ي بحران‏هاي طبيعي است. تحقيق حاضر نوعي آينده‏پژوهي است كه در آن تلاش‏ شده است نياز مخاطبان و كاركردهاي رسانه در شرايط بحراني پيش‏بيني و شناسايي گردد تا بر اساس آن سياست‏گذاران رسانه‏اي برنامه‏ريزي‏هاي لازم را صورت دهند؛ بنابراين از دو روش دلفي و رويكرد تاثيرات متقابل بهره‏گيري شده است. يافته‏هاي تحقيق نشان مي‏دهد كه نيازهاي مخاطبان در مرحله‏ي پيش از بحران شامل نياز به آمادگي، آگاهي و اطمينان است. مرحله‏ي حين بحران شامل نياز به اطلاعات، امنيت و همبستگي و مرحله‏ي پس از بحران شامل نياز به پيگيري، اميد و يادگيري است. كاركرد رسانه‏ها متناظر با هر يك از نيازها عبارتند از مرحله‏ي پيش از بحران شامل آموزش مصون‏ساز، آگاه‏سازي و ديده‏باني؛ مرحله‏ي حين بحران شامل خبررساني، دروازه‏باني و همراه‏سازي و مرحله‏ي پس از بحران شامل پاسخ‏طلبي، تحليل‏گري و آرامش‏بخشي. براي تعيين مهم‏ترين كاركردها و اولويت‏گذاري در برنامه‏هاي عملي رسانه‏هاي جمعي، به‌منظور مديريت بحران بلاياي طبيعي، از روش تحليل شبكه‏اي استفاده‏ شده است. بر اساس اين تحليل سه كاركرد آگاهي‏بخشي، خبررساني و تحليل‏گري از اهميت بيشتري نسبت به ساير كاركردها برخوردارند.

Natural disasters have always been an integral part of human life, and throughout history has been much attempted to manage it. In this regard, the mass media is an important tool that can play different roles at stages of the crisis. The aim of this research is to identify the functions of media in natural disaster management. To understand the theoretical foundations, literature on crisis management and media were reviewed. Then, the conceptual model was conducted according to the theoretical framework. This research is a future study that was carried out using the Delphi method and system of pairwise comparisons. It aims to identify audience needs and media functions. The research model consists of three parts: stages of the crisis, audience needs and media functions. The findings indicate that at the pre-crisis stage, the audiencesʹ needs include preparation, awareness and confidence. At the crisis response stage, they need information, security and solidarity, and at the post-crisis stage, their needs include officialsʹ faithfulness to commitments, raising hope and reinforcement learning. Media functions for these needs include: In the pre-crisis (Training, Warning and Monitoring), the crisis response (Reporting, Gatekeeping and Accompanying) and the post-crisis (Demanding, Interpreting, and Comforting). Analytic network process (ANP) was used to determine the most important functions of the mass media in disaster risk management. The results from this analysis showed that the three functions warning, reporting, and interpreting are more important than other functions.