بررسي رابطه‌ي زيست‌پذيري سكونتگاه‌هاي روستايي بر تاب‌آوري روستاييان در برابر مخاطرات طبيعي نواحي روستايي دهستان مراوه‌تپه و پاليزان

Survey relationship between rural settlement livability and rural resilience in front of natural disaster in rural areas of Mravehtapeh and Palizan County

مخاطرات و پيامدهاي آن سبب بروز آسيب‏هاي زيست‏محيطي، ايجاد هزينه‏هاي كلان در بعد فردي تا فراملي، ناآرامي‏هاي اجتماعي و شكست ساختارهاي كالبدي سكونتگاه‌ها مي‏شوند. مي‏توان اين تاثيرات را در مجموع ناپايداري ابعاد مختلف زيست‏پذيري يك سكونتگاه روستايي عنوان كرد كه در ميزان و نحوه‌ي تحمل‏پذيري و برگشت به شرايط اوليه‌ي اجتماعات انساني اثر خواهد داشت. به همين علت امروزه تاب‏آوري، به‌منزله‌ي يكي از سنجه‏هاي موثر در فرايند مديريت مخاطرات، رويكردي اجتماع‌محور براي ارتقاي آمادگي اجتماعات روستايي در برابر ناپايداري‏هاي ناشي از مخاطرات، با هدف زيست‏پذيرتر كردن سكونتگاه‏هاي روستايي است. در اين مطالعه سعي شده است تا با سنجش سطح زيست‏پذيري سكونتگاه‌هاي روستايي رابطه‌ي آن با تاب‏آوري روستاييان مورد بررسي قرار گيرد. بنابراين بعد از مطالعه‌ي مباني نظري و استخراج شاخص‏هاي مربوط به تاب‏آوري و زيست‏پذيري سكونتگاه‌هاي روستايي سعي شد تا از طريق تدوين پرسشنامه و تكميل آن در روستاهاي تحت تاثير خطر سيل در رودخانه‌ي اترك، ارتباط اين دو عامل با يكديگر از طريق همبستگي و مدل تصميم‏گيري چندشاخصه‌ي پرومتي مورد بررسي قرار گيرد. نتايج بررسي‏ها بيانگر اين است كه، به لحاظ زيست‏پذيري، روستاهاي قازان‌قيه، فرق سرپايين و قره‌گل غربي به ترتيب با امتياز نهايي في (?) 1، 92/0 و 84/0 نسبت به ساير روستاهاي مورد مطالعه داراي بالاترين امتياز هستند. همچنين نتايج نشان داد كه به لحاظ تاب‏آوري نيز بالاترين رتبه متعلق به روستاي قازان‌قيه با امتياز 1 است. مقايسه‌ي امتيازهاي سطح زيست‏پذيري با تاب‏آوري نيز نشان داد كه با افزايش زيست‌پذير بودن سكونتگاه‌هاي روستايي ميزان تاب‏آوري اجتماعات نيز ارتقا مي‏يابد.

The environmental vulnerabilities due to hazards and their consequences cause different costs from individual level up to international level, social disturbance, and failing in physical structures of settlement areas. Generally, these effects could be called as unsustainability in different aspect of livability in rural settlement that will be effective on the measure of resilience and tolerability amount of human community to return to the initial condition after disaster. Thus, nowadays, resilience, as a one of the effective index to the disaster management process, is a social approach for enhancement of rural against disasterʹs unsustainability and for achieving a livable rural settlement condition. This study aims to measure the level of livability in rural settlements and analyze the relation between the livability and resilience level of rural areas. Thus, in sequence of theoretical studies, the resilience and livability indexes extracted and tested by questionnaire survey for the case study area to the rural of the floodplain area of Atrak River. The relation among these factors achieved by using of statistical examination -correlation test- and by PROMETHEE technique. The results show that Ghazan Ghieh, Feragh Sar Pain and west Black Flower, sequence with 1, 0.92 and 0.84 final score are in better condition of livability rather than the other rural area. Furthermore, the result shows that, the Ghazan Ghaieh rural achieved the first rank based on its resilience index. Moreover, the comparison of livability and resiliency scores shows that, resiliency of rural areas increases with increasing of livability simultaneously.