اخلاق معياري؛ راهي ناپيموده در حوزه پژوهش‌هاي اخلاق اسلامي

Criterion-oriented Ethics, a Neglected Field of Study in Islamic Ethical Research

راهي ناپيموده در حوزه پژوهش‌هاي اخلاق اسلامي وجود دارد كه آثار عميقي در رفتار فرد مي‌تواند داشته باشد. اين راه را مي‌توان «اخلاق معياري» ناميد كه در ميراث اخلاقي ما جز اشاراتي بر آن نمي‌توان يافت. اخلاق معياري مي‌كوشد «كارنامه اخلاقي فعلي فرد» را در اختيار او قرار دهد و معيارهايي براي وي فراهم آورد كه به كمك آن نه‌تنها بتواند نفس خود را محك بزند كه مثلاً خلق نيكوي صداقت را به‌واقع داراست، يا از خُلقي سو مانند حسد مبراست، بلكه از وضعيت كلي اخلاقي خويش نيز آگاه شود. برخي آيات قرآن و روايات از همين منظر آدمي را به امور اخلاقي توجه داده‌اند؛ اما با اين حال اخلاق معياري به منزله شاخه‌اي مستقل در اخلاق، كانون توجه قرار نگرفته است. اين پژوهش بر آن است تا جايگاه، ويژگي‌ها و چالش‌هاي پژوهش در باب اخلاق معياري را تبيين كند.

Research in the area of Islamic Ethics which is capable of having profound effects on individual behavior has not yet been surveyed carefully. We entitle this area of research ‘‘Criterion-Oriented Ethics’’, which in the history of our moral legacy has not been mentioned but some slight points. Criterion-oriented ethics is to provide one with their own record of practical ethics and identify some criteria to enable him to assess his soul. For example he can not only assess his soul on having high moral virtues such as honesty or not having spiritual vices such as envy, but also he will be informed of his general ethical status. Some of the Quranic verses and narrations have brought this perspective of ethical issues to humanʹs notice. However the criterion-oriented ethics has not been considered as a separate field of study in ethics. This paper aims to express the status, features and challenges of research in the field of criterion-oriented ethics.