آيين جوانمردي، به مثابه الگويي اخلاقي ـ‌ اجتماعي

‘The Code of Chivalry’ as a Socio-ethical Standard

با نگاهي به جهان امروز و گسترش عرفان‌هاي نوظهور و گاه غيراخلاقي، و گروش هر چه بيش‌تر انسان‌ها به آن‌ها، گفته مي‌شود كه ما در عصر بازگشتِ بشر به معنويت، يا بازگشتِ معنويت به زندگي بشر، به سر مي‌‌‌بريم. در اين‌جاست كه ذخيره‌‌‌ها و ميراث‌‌‌هاي فرهنگي جامعه، به مثابه قواي دفاعي بدن آدمي در دوران هجوم بيماري، به كار مي‌آيد. رسوم و آداب مربوط به مسلك «فتوت» و «جوانمردي»، از جمله اين ذخاير معنوي و فرهنگي ايران و اسلام است كه به صورت يك سلسله تعاليم اخلاقي و معنوي و يك نوع حكمت عملي براي عامه مردم درآمده و در دوره‌‌‌هاي فترت، كارساز بوده است. در اين مقاله، سعي بر آن است تا با تعمق در متون «جوانمردان» و «فتوت‌‌‌نامه‌‌‌ها» و نيز با بررسي سنت‌‌‌هاي به جا مانده از ايشان، مثل اخلاق و رفتار زورخانه‌اي و پهلواني، نظام جوانمردي را معرفي كنيم كه با دارا بودن اصول اخلاقي و تعليمي خاص، همواره منادي ارزش‌هاي اصيل انساني و اخلاقي همچون «برابري» و «برادري» و «تندرستي» و «عدالت‌ورزي» و ... بوده است و خود اين اصول و مباني اخلاقي، مي‌‌‌تواند الگويي مناسب براي جامعه باشد.

A quick look at the world today and the expansion of the emerging mysticisms, which are at times immoral, and the growing conversion of the people to these new schools of mysticism, reveals that we live in the era of the humans’ return to spirituality, or the era of the return of spirituality to humans’ lives. It is at such times that a society’s reserves of cultural heritage would protect it, just as one’s immune system which comes in handy in the protection of one’s body against the infestations of diseases. The customs and traditions regarding the ways of ‘manliness’ and ‘chivalry’ are among such spiritual and cultural reserves of Iran and Islam which have formed a series of ethical and spiritual teachings and some kind of practical wisdom for the public and which have come to be very useful to the people in interregnum periods. The present paper seeks to identify and present the system of chivalry through reflecting on the written documents on the codes and the ways of chivalry and manliness and also by examining their remaining traditions such as the manner and conduct taught at traditional Iranian gymnasiums and the ways of the traditional Iranian athletes. This is because these traditions and customs enjoy special ethical and educational properties and principles, and have always heralded the original human and ethical values such as ‘equality’, ‘fraternity’, ‘wellbeing’, ‘justice’ and etc. And these very tenets and ethical principles provide an appropriate standard for the society.