محدوديت هاي ژيومورفولوژيك و رشد فيزيكي شهر تويسركان با استفاده از سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي(GIS)و مدل رقومي ارتفاعي (DEM)

Geomorphologic and physical growth of the city limits Tuyserkan using geographic information system(GIS)and digital elevation model(DEM)

يكي از مشكلات عمده در برنامه ريزي شهري با توجه به رشد جمعيّت و كمبود امكانات زيربنايي تعيين جهت مناسب رشد فيزيكي شهر براي جواب گويي به نيازهاي فعلي و پيش بيني براي نيازهاي آينده مي باشد. هدف از پژوهش حاضر، شناخت پديده ها و فرآيندهاي ژيومورفولوژيك موثر بر توسعه ي شهري و تحليل امكانات و محدوديّت هايي است كه اين عوامل براي توسعه ي شهري فراهم مي كنند. در اين پژوهش شهر تويسركان واقع در نيمه جنوبي استان همدان به دليل وجود تنگناهاي ژيومورفولوژيك در جهات مختلف توسعه شهري به عنوان نمونه ي موردي، مورد مطالعه قرار گرفته است. روش تحقيق اين پژوهش توصيفي- تحليلي و پيمايشي است. در اين پژوهش سعي شده با مطالعه ي فرآيندهاي ژيومورفولوژيك منطقه و محدوده ي شهر تويسركان، با استفاده از مطالعه ميداني و بررسي نقشه هاي شهر و منطقه، به كمك سيستم جغرافيايي (GIS) محدوديّت هاي ژيومورفولوژيك موجود درجهات مختلف توسعه ي شهر تويسركان مشخص شود. يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهد كه شهر تويسركان از سمت شرق و شمال و شمال شرقي به ارتفاعات محدود مي‌گردد و عامل توپوگرافي در اين جهات به عنوان عارضه طبيعي، عامل عدم توسعه شهر تلقي مي‌شود. از سوي ديگر فيزيوگرافي منطقه باعث شده است كه در سمت غرب، جنوب، جنوب غربي و شرقي كه سطح ارتفاعات به حداقل مي‌رسند، اراضي در دشت واقع شده‌ وقابليت مناسب و لازم را براي كشاورزي داشته و درحال حاضر نيز مورد بهره برداري قرارگيرند. بنابراين در اين جهات نيز وجود اراضي مناسب براي كشاورزي و باغداري در دامنه ها وحاشيه دره ها، عامل محدود كننده توسعه شهر تلقي مي‌گردد. بدين ترتيب شهر تويسركان محدوديّت هاي فيزيوگرافيك از يك سو و از سوي ديگر با هدف حفظ اراضي كشاورزي و باغي، از محدوديّت توسعه برخوردار است. پذيرش موانع ياد شده و نگاهي به نقشه توپوگرافي منطقه ذهن را بدين سو هدايت مي كند كه سمت و سوي توسعه ي كالبد شهر در جهت شمال، شمال غربي و جنوب شرقي با موانع كم تري مواجه است.

No one can ever deny the geomorphologic constrains for physical development of cities as a main task of Geographers and urban planners. Recent socio-economic issues caused rapid disproportionate balance of natural potentials of the city by making lots of consequences and risks. Rapid growth of population and occupying more lands in the city lead to misbalancing between physical growth and desirable agricultural farms and gardens around the cities by causing lots of Irreparable damage to the environment. Therefore, locating suitable land for urban development is necessary. In this research, by using questionnaire, AHP model and Fuzzy model in ARC GIS, constrains and preferable lands for future development of Tuyserkan based on 9 criteria (slope, distance from river, distance from the fault, height, coverage vegetation, land type, land use, and flooding of the ground material) were analyzed and mapped to 5 units of zoning.