مفهوم دعواي مشتق و ويژگي استثنايي آن (مطالعه تطبيقي در حقوق انگليس، آمريكا، فرانسه و ايران)

The Concept of Derivative Action and Its Exceptional Feature (A Comparative Study in English, American, French and Iranian Law)

در حقوق شركت‌هاي تجاري استيفاي حقوق شركت داخل در امر مديريت و در صلاحيت انحصاري مديراني است كه نمايندگي شركت را برعهده دارند. در مواردي كه مديران براي حفظ منافع شخصي خود يا حمايت از منافع كساني كه آن‌ها را در سيطره نفوذ خود دارند، از اين امر استنكاف مي‌ورزند، پيش‌بيني راهكار مناسب، تامين‌كننده حقوق شركت و شركاي اقليت خواهد بود. در اين راستا نظام‌هاي حقوقي به شركا اجازه داده‌اند براي استيفاي حقوق شركت، مداخله وبه نام شركت اقامه دعوا كنند. اين دعوي را دعواي مشتق ناميده‌اند. مباينت اين دعوا با شخصيت حقوقي مستقل شركت و نمايندگي انحصاري مديران از شركت، مقتضي آن است كه اين دعوا استثنايي تعريف شده و قلمروش محدود باشد تا شركاي اقليت نتوانند آن را دستاويزي براي مداخله در عملكرد مديران و اقامه دعوا عليه مديران شايسته و لايق قرار دهند. با توجه به اين ويژگي دعواي مشتق، قلمرو اين دعوا محدود بوده، تنها در موارد خاص و استثنايي منصوص قابل استفاده است. در انگليس، فرانسه و ايران قانونگذار دعواي مشتق را براي استيفاي حقوق شركت در مقابل تخلفات مديريتي وضع كرده، در حالي كه در آمريكا دعواي مشتق منحصر به تعقيب تخلفات مديريتي نيست و براي استيفاي حقوق شركت در مقابل هر شخصي قابل استناد است.

In the company law, the vindication of the company’s rights is directorial affairs, and in the exclusive authority of directors who represent a company. In the cases, which the directors avoid of vindicating the rights of their company, due to personal interests or the interests of those who may have ascendancy over them, the prediction of suitable strategy would secure the rights of the company and its minority shareholders. In this respect, legal systems have allowed the shareholders to intervene and bring an action in the name of the company. This is called a “Derivative Action”. The contrast of this sort of action with independent legal personality and the exclusive representation of the directors of the company, necessitates this sort of action to be defined as exceptional and thus limited in the domain of enactment so that the minority shareholders do not have the power to abuse it in order to interfere with the way the directors operate, and prevent them from bringing action against the competent and capable directors. Therefore the derivative action is limited in domain and is usable only in fixed or appointed cases. In England, France and Iran, the legislature has enacted the derivative action for the cases of vindicating the company’s rights against directorial faults, whereas in the United States, it can be brought against any person.