عجايب نگاري ابن فقيه در كتاب البلدان

Marvel-Writing by Ibn e- Faqih in Alboldan

ابن خرداذبه (ح. 272 هـ . ق) و ابن رسته (290 هـ . ق) پيش از ابن فقيه به عجايب‌نگاري به عنوان يكي از گونه‌هاي جغرافيانگاري وصفي در جهان اسلام توجه كردند اما ابن‌فقيه در البلدان، علاوه بر توجه به اطلاعات تاريخي و جغرافيايي، براي اولين بار در سطحي وسيع به عجايب‌نگاري پرداخت. پژوهش حاضر مي كوشد با روشن ساختن مواد گوناگون عجايب ‌نگاري، تقسيم‌بندي انواع عجايب، شيوه معرفي عجايب در البلدان و بررسي منابع ابن فقيه و افرادي كه از مطالب وي استفاده كرده‌اند به تبيين جايگاه البلدان در سير تاريخي عجايب نگاري در تمدن اسلامي بپردازد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد ابن فقيه از طرفي سنت نگارش عجايبِ سرزمين‌ها را ادامه داد و از طرف ديگر با تكيه بر منابع پيشين و جمع‌آوري اطلاعات از مناطق مختلف به‌ويژه ايران بر رونق عجايب نگاري افزود. به همين دليل البلدان پيش‌درآمدي بر عجايب‌نگاري‌هاي قرون بعدي است.

It was noted to the marvel-writing –ajayebnegari- as one of the varieties of descriptive geography writing in the world of Islam, by Ibn e- Khordazbeh- 272 after hijrah, and Ibn e- Rostah -290 after hijrah. whereas for the first time, Ibn e- Faqih in Alboldan greatly studied marvel- writing as well as the historical and geographical issues. Considering the historical and geographical information, the present writing tries to state the position of Alboldan in the historical trend of marvel-writing within the Islamic civilization through the clarification of various kinds of marvel-writing, classification of verities of marvels, the way of introduction of marvels in Alboldan as well as the investigation of the sources of Ibn e- Faqih and the people who utilized his sources. The studies confirm that Ibn e- Faqih kept on the tradition of marvel- writing of the lands on one hand and on the other hand he developed marvel-writing relying on the prior sources and the information gathered from various areas particularly Iran. Consequently, Alboldan is considered as a prelude to the marvel-writing in the next centuries.