بررسي وضعيت بهداشتي مناطق زلزله‌زده آذربايجان در زلزله مرداد 91 از طريق تكنيك ارزيابي سريع

The study of health status in area affected by the earthquake in

بررسي وضعيت بهداشتي مناطق زلزله‌زده آذربايجان در زلزله مرداد 91 از طريق تكنيك ارزيابي سريع فريد غريبي1، احمد كوشا2، محسن فرج‌اله بيك نوري3، رزيتا فيروزنيا4، سميه روحاني مجد5 1.نويسنده مسيول: كميته تحقيقات دانشجويي، دانشجوي دكتراي تخصصي مديريت خدمات بهداشتي و درماني، دانشكده مديريت و اطلاع‌رساني پزشكي، دانشگاه علوم پزشكي تبريز، تبريز، ايران. Email: farid_hc.manager@yahoo.com 2.متخصص بيماري‌هاي عفوني، معاون بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي تبريز، تبريز، ايران. 3. كارشناسي ارشد مديريت خدمات بهداشتي و درماني، معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي تبريز، تبريز، ايران. 4. كارشناس مادران واحد سلامت جمعيت و تنظيم خانواده، معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشكي تبريز، تبريز، ايران. 5. كارشناس ارشد مديريت آموزشي، دانشگاه علوم پزشكي تبريز، تبريز، ايران. دريافت: 9/5/92 پذيرش: 11/3/93 چكيده مقدمه: ايران جز كشورهاي بلاخيز دنيا محسوب ‌مي‌شود و از ميان بلاياي طبيعي، زلزله داراي بيشترين تكرار و مخرب‌ترين تاثيرات مي‌باشد كه اين امر وجود يك طرح جامع مديريت بحران براي هدايت اقدامات قبل، حين و پس از وقوع زلزله را ضروري ‌مي‌سازد. بر اين اساس، مطالعه حاضر درصدد بررسي نقش تكنيك ارزيابي سريع در مديريت زلزله مرداد 91 آذربايجان ‌است. روش: اين مطالعه از نوع توصيفي- مقطعي است كه داده‌هاي مورد نياز آن توسط 24 نفر از كارشناسان مركز بهداشت استان آذربايجان گردآوري شده است. بلافاصله پس از وقوع حادثه، ستاد مديريت بحران و كاهش خطر بلاياي مركز بهداشت استان بر اساس شرح وظايف و آمادگي‌هاي قبلي تشكيل جلسه داد و تيم‌هاي ارزيابي سريع سازمان‌دهي و به مناطق آسيب‌ديده اعزام شدند. در ادامه، با توجه به نتايج ارزيابي‌هاي سريع در حوزه‌ها، وضعيت منطقه از نظر شرايط دموگرافيك و تلفات انساني، بيماري‌هاي شايع، منابع موجود و شرايط بهداشت محيط، عوامل محدودكننده و همچنين فهرست نيازهاي ضروري به‌صورت فراواني (درصد) تعيين و در جداول ارايه گرديد. سپس با استفاده از نظرات كارشناسان، انواع و اولويت نيازها به صورت كيفي مشخص شد. يافته‌ها: مناطق زلزله‌زده اصلي شامل سه بخش اهر، هريس و ورزقان است كه ارزيابي سريع در مورد تمامي آنها با دقت بالا صورت گرفته است. با نگاهي به وضعيت جمعيتي، اپيدميولوژيك و نيز بهداشتي نواحي مورد بررسي درمي‌يابيم كه هريس به سبب وخامت اوضاع بهداشتي، بالاتربودن جمعيت و شدت تلفات مالي و جاني، نيازمندترين حوزه به شمار ‌مي‌رفت و ضرورت امدادرساني به آن بيش از ساير بخش‌ها احساس ‌مي‌شد. اهر نيز به عنوان بخشي با كمترين نياز بهداشتي و حمايتي شناسايي شد. در ادامه، ميزان و نوع امدادرساني به هر يك از مناطق مذكور با توجه به نتايج ارزيابي سريع، برنامه‌ريزي و تامين شد. نتيجه‌گيري: تكنيك ارزيابي سريع در صورت طراحي و اجراي مناسب ‌نقش ارزنده‌‌اي در مديريت صحيح اقدامات پس از وقوع زلزله و ساير حوادث و بلايا دارد كه مي‌تواند تصويري گويا از تبعات حادثه و نيازمندي‌هاي جامعه آسيب‌ديده ارايه كند. اين تكنيك در زلزله آذربايجان به شيوه‌‌اي قابل قبول انجام شد كه ‌مي‌تواند الگوي مناسبي براي ساير موارد مشابه باشد. كلمات كليدي: زلزله، آذربايجان، ارزيابي سريع.

The study of health status in area affected by the earthquake in Azerbaijan through rapid assessment technique in 2012 Corresponding author: Farid Gharibi, PhD student, Faculty of Health Service Management and Medical Information, Tabriz, Iran Email: farid_hc.manager@yahoo.com Ahmad Kousha, infectious disease specialist, deputy of health, Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran Mohsen Farajollah BeikNouri, MA in Health Service Management and Medical Information, Tabriz, Iran Rozita Firouz nia, Expert in Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran Somayeh Rohani Majd, MA in Educational Management, Tabriz University of medical sciences Received: July 31, 2013 Accepted: June 1, 2014 Abstract Background: Iran is a disaster prone country in the world and earthquakes are the most destructive among natural disasters. Thus, a comprehensive plan is necessary in order to guide measures before, during and after earthquake due to the importance of disaster management. Accordingly, this study aims to examine the role of rapid assessment methods in managing of Azerbaijan earthquake in 2012. Methods: In this descriptive and cross-sectional study, data were collected by health experts of Azerbaijan province (24 ones). After earthquake occurrence, the disaster management working groups held sessions and rapid assessment teams organized and dispatch to the affected area. Rapid assessment was determined in epidemiologic and demographic situation, health conditions, and emergency needs. Findings: Rapid assessment was done for the affected area by earthquake included Ahar, Heris and Varzeqan. Looking at health, epidemiologic and demographic situation, Heris and Ahar were considered as the highest and lowest needy areas respectively due to their deterioration of health status, high population, severe financial losses and casualties and are needed for more rescue and relief activities. In the following, the amounts and types of relief activities were determined and provided for each region based on rapid assessment results. Conclusion: The rapid assessment technique plays a crucial role through appropriate management of activities in the phase of disaster and post-disaster response; also, it provides a clear picture of disaster consequences and the needs of affected people. This technique could be a suitable model since it was implemented in an acceptable manner in Azerbaijan earthquake. Keywords: Earthquake, Azerbaijan, Rapid assessment