خوشاب؛ تحليل دانش اكولوژيك بومي در مديريت عرفي و پايدار منابع آب

Khoshab, Indigenous Knowledge for Sustainable Water Management

حفظ و صيانت آب براي كارهاي كشاورزي در حاشيه هاي كويري كه ريزش باران در آنها نادر است، از فنون بومي دوران گذشته بهره مي برد. مردم محلي در اين مناطق در زمينه هاي مختلف كشاورزي به خصوص آب و آبياري از طرق مختلف و با دانش محلي خود، اقدام به اجراي برنامه هاي خود شده و توانسته اند، با منطبق نمودن زندگي خود با محيط زيست، از خود محيط زيست براي زندگي بهتر در فايق شدن بر محيط زيست اقدام نمايند. آب هميشه براي كويرنشينان ارزش زياد داشته و مردم اين مناطق قدر آب را بهتر از ديگر مناطق مي دانند، زيرا به سختي آن را به دست مي آوردند مردم محلي مناطق كويري و خشك از راه هاي گوناگون در جمع آوري و ذخيره آب مي كوشيدند و سال هاي طولاني از اين روش‌ها از آب جمع شده در موارد مقتضي استفاده مي كردند. آنان روش هاي متعددي براي جمع آوري آب و ذخيره آن داشتند. فرآيند استحصال و جمع آوري آب پديده جديد و نويني نيست چرا كه ما فرهنگ سنتي غني و پرباري را در اين زمينه از تجربيات پيشينيان خود به يادگار داريم خوشاب يك تكنيك سنتي براي جمع آوري رواناب است كه با استفاده از مصالح محلي و به ويژه عمليات خاكي در عرض بستر رودها و آبراهه‌هاي سيلابي ساخته مي شود. قدمت اين شيوه سنتي بيش از چهار قرن است. احداث خوشاب نوعي فعاليت آبي- خاكي است كه در قسمت‌هاي عريض شده مسيل‌ها به روش‌هاي مختلف انجام شده و علاوه بر جمع‌آوري و نفوذ آب به ايجاد اراضي زراعي منجر مي‌گردد. لذا در اين اثر سعي بر آن شده است كه اين كوچك ترين جز دانش بومي گسترده و ژرف مردم اين سرزمين در استحصال منابع آبي در مناطقي كه با مشكل كم آبي مواجه هستند بهتر و بيشتر شناسانده شود و نقش استفاده از دانش پيشينيان در دستيابي به شاخص هاي توسعه پايدار سرزمين بررسي و تحليل گردد.

The Process of obtaining and gathering of water isn’t new phenomenon. Our traditional culture in this field is rich and productive. Khooshab is a traditional technique to collect runoff using autochthonous materials. Especially embankment operation is constructed in the rivers bed and flood watercourses. The age of thistraditional methodis more than four centuries. The materials of Khooshab consist of soil ofwatercourses. In addition to collecting and infiltration ofwater leads to the creating of cultivated lands. This study was conducted to provide to better understanding of the deep knowledge of local people in the harvesting of water. Attention to this indigenous knowledge is important factor for accesses to indices of sustainable development in the areas where faced with problems of water scarcity.