تبيين ايثار و شهادت در رويكردهاي روان شناسي

اگرچه ايثار و شهادت قرن ها مطرح بوده، اما به تازگي بررسي عوامل همبسته و علل رواني آن، هدف تعداد زيادي از موشكافي هاي علمي قرار گرفته است. با توجه به روند تاريخي روان شناسي متناسب با روح زمان حاكم بر آمريكا و غرب برخي موضوعات بيشتر و برخي كمتر مورد توجه روان شناسان واقع شده است. در يك نگاه مادي و اومانيستي به انسان و بدون توجه به تفاوت هاي فرهنگي كمتر مي توان از موضوعي به نام ايثار و شهادت صحبت كرد. در اين مقاله ضمن تبيين ايثار و شهادت در رويكردهاي تكاملي، رفتاري، روان پويشي، اجتماعي و فرهنگي نقاط ضعف هر كدام از اين رويكردها مطرح مي شود. بر طبق رويكرد روان پويشي نقش عوامل ناخودآگاه، دلبستگي هاي اوليه و دلبستگي به خدا در فداكاري مطرح مي شود. ديدگاه رفتاري بر نقش پاداش ها و الگوگيري تاكيد مي كند. شناخت گرايان باور و اعتقادات فرد را در اقدامات ايثارگرانه مهم مي دانند.بر اساس قاعده هاميلتون كه مبتني بر ديدگاه تكاملي است، فايده يك عمل بايد چهار برابر هزينه آن باشد تا يك عمل نوع دوستانه رخ دهد. بنابراين، ما ابتدا براي خودمان دست به فداكاري مي زنيم، بعد براي فرزندان و اعضاي نزديك خانواده، و بعد از آنها براي خويشاوندان دورمان. رويكرد اجتماعي و فرهنگي رفتار ايثارگرانه را بر اساس تجربه هاي اجتماعي و فرهنگي توضيح مي دهد. به طوري كه هر كدام از ما محصول روابط اجتماعي و فرهنگي فراواني هستيم كه در طول زمان داشته ايم و داريم. روان شناسي بدون فرهنگ معني ندارد. بخش عظيمي از فرهنگ را دين تشكيل مي دهد. ايثار در دين مقدس اسلام از جايگاه يگانه و بي همتايي برخوردار است. مطالعه شهادت بدون در نظر گرفتن رابطه انسان با خدا ممكن نيست.