بررسي خصوصيات ژنتيكي و ميكرومورفولوژيكي تعدادي از خاك‌هاي شور- سديمي غرب درياچه اروميه

Ggenesis and micromorphological properties of some saline-sodic soils of the west of Urmia Lake

ميكرومورفولوژي شاخه‌اي از علم خاكشناسي است كه به تشريح، تفسير و تا حد زيادي اندازه‌گيري اجزا، عوارض و ميكروفابريك خاك‌ها در بعد ميكروسكوپي مي‌پردازد. اهميت مطالعات ميكرومورفولوژي در اين است كه، اين مطالعات در شكل طبيعي و دست‌نخورده خاك صورت مي‌گيرد و به اين ترتيب مي‌توان فرايندهايي را كه به‌صورت جزيي رخ داده يا به‌صورت كند رخ مي‌دهند، مشاهده و مطالعه كرد. در اين پژوهش به‌منظور بررسي خصوصيات ميكرومورفيك خاك‌هاي شور- سديمي اراضي غرب درياچه اروميه، مقطع طولي متشكل از چهار خاكرخ مورد بررسي قرار گرفت. اين خاكرخ‌ها طبق روش‌هاي استاندارد تشريح و نمونه‌برداري شدند. نمونه‌هاي دست‌خورده مورد تجزيه‌هاي فيزيكوشيميايي قرار گرفتند. مقاطع نازك از نمونه‌هاي دست‌نخورده و جهت‌دار تهيه، و با ميكروسكوپ پولاريزان مورد بررسي قرار گرفتند. بررسي مقاطع نازك نشان داد كه بيش‌تر خاك‌هاي مورد مطالعه بدون دانه‌بندي (apedal) هستند و منافذ آن‌ها به‌طور عمده از نوع ووگ و كانال مي‌باشند. ريزساختمان اين خاك‌ها شامل انواع ووگي، كانالي و توده‌اي و بي‌فابريك آنها به‌طور عمده از نوع خرده بلوري (كريستالي) است. عوارض خاكساز اين خاك‌ها عبارتند از پوشش‌هاي رس آبشويي شده، تجمع‌هاي نمكي به‌صورت پوسته‌هاي ناپيوسته و متشكل از بلورهاي مكعبي و نيمه‌گوشه‌دار (سابهدرال) نمكي در سطوح منافذ و پوسته‌هاي نمكي پيوسته، پرشدگي‌هاي نمكي در داخل منافذ كانالي و وگي، تجمع‌هاي آهكي شامل گرهك‌هاي تيپيك، پرشدگي‌ها و پوشش‌هاي آهكي، تجمع اكسيدهاي آهن و منگنز به‌صورت گرهك‌هايي در توده ريزخاك‌ها و پوشش‌هايي در سطح منافذ و در نهايت پوشش‌هاي آلي هستند كه به‌صورت پوسته‌هايي سياه‌رنگ در سطوح خاكدانه‌ها و در مواردي به‌صورت مخلوط با توده ريزخاك مشاهده شدند.

Micromorphology is the branch of soil science that is concerned with the description, interpretation and, to an increasing extent, the measurement of components, features and fabrics in soils at microscopic level. The advantage of micromorphology is that, in micromorphological studies the soils are studied in their natural and undisturbed form and so, one can follow the processes that take place in a low rate. In this research, in order to study the micromorphic properties of saline-sodic soils in the west of Urmia Lake, four soil profiles were studied. The profiles were described and classified using standard methods. Disturbed soil samples were used for physico-chemical analysis and thin sections were prepared from undisturbed and oriented samples and were studied using polarizing microscope. According to the results, most of the studied soils were apedal and their voids were mainly vughs and channels. The microstructures of these soils were vughy, channel and massive and their b-fabric were mainly crystallitic. The micromorphic pedofeatures in these soils were illuvial clay coatings, accumulations salts as discontinuous coatings of cubic and suhedral halite crystals on voids and aggregates, continueous halite coatings and halite infillings in vughs and channels, calcium carbonate accumulations as typic nodules, infillings and coatings, redoximorphic accumulations as nodules in the groundmass and coatings on voids and skeletal grains and finally, organic coatings as black films on peds and in some cases mixed with groundmass of the soil.