تاثير تركيب كودهاي شيميايي و زيستي بر ميزان كادميوم و پارامترهاي رشدي گياه دارويي شنبليله در يك خاك‌ آلوده به كادميوم

Effect of chemical and biological fertilizers combination on cadmium concentration and growth parameters of fenugreek medicinal plant in cadmium polluted soil

گياهان مهم‌ترين منبع ورود كادميوم به زنجيره غذايي انسان هستند و اين عنصر در رژيم غذايي ممكن است تهديدي جدي براي سلامت انسان باشد. از اين‌رو، تاثير مايه تلقيح باكتري ازتوباكتر (Azotobacter chroococcum)، قارچ همزيست ميكوريزا (Glomus intraradices) و سولفات روي بر غلظت كادميوم و پارامترهاي رشدي گياه دارويي شنبليله (Trigonella foenum gracum L.) در يك خاك آلوده به كادميوم مورد ارزيابي قرار گرفت. اين آزمايش در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه شهركرد در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با 3 تكرار انجام شد. 8 تيمار كودي شامل شاهد (مصرف نكردن كود)؛ اوره؛ اوره + سولفات روي؛ اوره + ازتوباكتر؛ اوره + ميكوريزا؛ اوره + سولفات روي + ازتوباكتر؛ اوره + سولفات روي + ميكوريزا؛ اوره + سولفات روي + ميكوريزا+ ازتوباكتر بودند. نتايج نشان داد كه بيش‌ترين مقدار ارتفاع بوته، وزن تر برگ، وزن تر ساقه و وزن تر اندام هوايي با كاربرد ازتوباكتر + اوره حاصل شد ولي با تيمار ميكوريزا + سولفات روي + اوره تفاوت معني‌داري نداشت. كم‌ترين غلظت كادميوم (09/0 ميلي‌گرم بر كيلوگرم) نيز در تيمارهاي ازتوباكتر + اوره و سولفات روي + ميكوريزا + اوره حاصل شد (0?/0P?). كاربرد هم‌زمان دو منبع بيولوژيك به همراه سولفات روي در مقايسه با تيمارهاي فقط داراي كودهاي شيميايي از رشد رويشي مناسب و غلظت كادميوم به‌نسبت پاييني برخوردار بود. به‌طوركلي كاربرد ازتوباكتر در توليد شنبليله علاوه بر افزايش عملكرد مي‌تواند در جلوگيري از انتقال كادميوم به رژيم غذايي انسان نيز موثر باشد.

Plants are the most sources for cadmium in human food and this element in food regime may be a serious threat to human health. Thus, the effect of Azotobacter inoculum (Azotobacter chroococcum), mycorrhiza fungi (Glomus intraradaices), zinc sulphate and urea on cadmium concentration and growth parameters of fenugreek medicinal plant (Trigonella foenum gracum L.) in cadmium polluted soils were evaluated. This experiment was conducted in randomized complete block design with three replications at the research greenhouse of Shahrekord University. Eight fertilizer treatments included control (without fertilizer), urea, urea + zinc sulfate, urea + Azotobacter, urea + mycorrhiza, urea + zinc sulfate + Azotobacter, urea + zinc sulfate + mycorrhiza, urea + zinc sulfate + mycorrhiza + Azotobacter. The results indicated that the highest plant height, leaf fresh weight and shoot fresh weight of the aboveground of fenugreek were obtained in urea + Azotobacter but it didn’t have a significant difference with that of the urea + zinc sulfate + mycorrhiza. Also, the lowest cadmium concentration (0.09 mg/kg) was produced in urea+ Azotobacter and urea + zinc sulfate + mycorrhiza (P?0.05). Application of two biofertilizers sources plus zinc sulfate compared to chemical fertilizer treatments had appropriate vegetative growth and fairly cadmium concentration. In conclusion, Azotobacter application for fenugreek production in addition to increase in yield, can be effective in preventing cadmium transmission in human food regime.