الگوي مكان‌يابي مساجد همراه با مطالعه موردي مسجدالنبي براساس آيات، روايات و سيره نبوي

Location Patterns of Mosques with the Case Study of Masjid al-Nabawi in Accordance with Verses, Narrations and Prophetic Tradition

يكي از شاخصه‌هاي مهم تمدن اسلامي، موضوع هنر و معماري است كه از ابتداي شكل‌گيري، مسير رو به تكاملي در برخورد با تمدن‌هاي مجاور سپري كرده است. معماري اسلامي در عصر پيامبر(ص)، شناسنامه مخصوص به خود را با تاسيس مسجدالنبي در مدينه، سرشار از مفاهيم جاودانه، آغاز نمود. اين «بنا» به‌عنوان ايده ناب معماري اسلامي قابل بررسي است. اينكه مكان‌يابي مسجدالنبي به چه صورت بوده، علاوه بر تاثيرپذيري از محيط جغرافيايي منطقه يثرب با معيارهايي كه در قرآن و روايات در خصوص ساخت مساجد مطرح شده، مطابقت داشته و در آن شاخصه‌هايي چون تسلط بر فضاي شهر، مركزيت و ... مورد توجه بوده است. مقاله حاضر مكان‌يابي را به روش تحليلي ـ تطبيقي (آيات و روايات با روش پيامبر) مورد پژوهش قرار داده و ضمن بررسي شاخصه‌هاي مكان‌يابي مساجد براساس آيات و روايات، به تطبيق آن با سيره پيامبر(ص) مي‌پردازد.

Art and architecture are among the important features of Islamic civilization being evolved within a growing path in contact with the adjacent civilizations since the beginning of their formation. The Islamic architecture commenced its own particular identity during Prophet Mohammad’s era with establishing Masjid al-Nabawi, abundant with eternal concepts, in Medina. This “building” can be investigated as a pure idea of Islamic architecture. Geographic location of Masjid al-Nabawi shows that in addition to being influenced by the environment of Yathrib, it has conformity with the criteria mentioned in Quran and narrations about construction of mosques, and the features such as dominating the city environment, centrality etc. have been taken into account. The paper have investigated geographic location of Masjid al-Nabawi with an analytico-comparative method (verses and narrations with prophet’s method) and analyzing the features in geographic location of mosques based on verses and narrations, it has compared it with Prophet’s tradition.