روند تغييرات كيفيت آب زيرزميني دشت زرين‌گل با استفاده از آزمون ناپارامتري من‌كندال اصلاح‌شده و تخمين‌گر شيب سن

The trend of groundwater quality parameters in Zarringol Plain using nonparametric Mann-Kendall and Sen̕s Methods

آب زيرزميني از مهم‌ترين منابع تامين‌كننده آب مورد نياز كشاورزي، شرب و صنعت مي‌باشد و بررسي روند تغييرات كيفي آن اهميتي فراواني در برنامه‌ريزي و مديريت پايدار منابع آب دارد. بنابراين هدف از انجام اين پژوهش، بررسي روند تغييرات كيفي آب زيرزميني چند ايستگاه منتخب در استان گلستان با استفاده از روش ناپارامتري من‌كندال و تخمين‌گر شيب سن مي‌باشد. براي اين منظور از آمار 15 ساله (90-1375)، 8 ايستگاه اندازه‌گيري در دشت زرين‌گل واقع در حوضه آبريز گرگانرود در شمال ايران استفاده شد. پارامترهاي كيفي مورد بررسي در اين پژوهش، شامل يون‌هاي TH، Cl-، K+، +2Mg، +2Ca، Na%، TDS، SAR، Na+، -3HCO، -2 4SO، EC، pH، مجموع كاتيون و مجموع آنيون مي‌باشد. قبل از تجزيه و تحليل داده‌ها، ابتدا اثر خودهمبستگي معني‌دار مرتبه اول از سري داده‌ها حذف گرديد و به‌منظور تعيين شيب خط روند در سري زماني نيز از تخمين‌گر سن استفاده شده است. نتايج به‌دست آمده از پژوهش در دشت زرين‌گل نشان داد كه روند تغييرات غلظت بيش‌تر متغيرهاي كيفي آب زيرزميني در اين دشت رو به افزايش بوده و در ماه پرآب، 41 درصد و در ماه كم‌آب، 20 درصد از سري‌ها روند مثبت معني‌داري را در سطح 10 درصد از خود نشان دادند. حال آن‌كه روند منفي معني‌دار در سطح 10 درصد براي متغيرهاي كيفي در ماه پرآب، 2/9 درصد و در ماه كم‌آب، 10 درصد برآورد شد. با توجه به مثبت بودن شيب خط روند براي بيش‌تر متغيرهاي كيفي در دشت زرين‌گل مي‌توان بيان كرد، كيفيت آب زيرزميني در اين دشت كاهش يافته است. بزرگ‌ترين شيب مثبت خط روند مربوط به پارامتر هدايت الكتريكي در ايستگاه موجود در خروجي دشت مي‌باشد. به‌نظر مي‌رسد برداشت بي‌رويه و افت سطح آب زيرزميني در سال‌هاي اخير، از دلايل كاهش كيفيت و شور شدن منابع اين دشت باشد.

Groundwater is the most important water resources for agriculture, industry and drinking and therefore qualitative changes in program planning and sustainable management of water resources is necessary. The aim of this study was to evaluate the trend of groundwater quality parameters of some selected stations in Golestan province by using non-parametric Mann-Kendall and Sen?s Methods. For this purpose, the water quality data were gathered in 8 stations of Zarringol plain during 1996-2011. The quality parameters used in this study were TH, Cl-, K+, Mg2+, Ca2+, Na%, TDS, SAR, Na+, HCO3-, SO42-, EC, pH, the total sum of cation and anion. Before analyzing the data, the effect of significant first order autocorrelation was removed from the data set. The results showed most water quality parameters tends to rise. 41% and 20% of groundwater quality time series show meaningful positive trend during wet and dry season, respectively. Also 20% and 10% of groundwater quality time series show meaningful negative trend during wet and dry season, respectively. Due to the positive slope of the trend line for most quality parameters, water quality in this region tends to decreases. The maximum positive slope of the trend line is belong to EC, where observed in downstream of plain. The loss of groundwater level due to increase of consumption can be one of the main reasons for decreasing the ground water quality and salinity.