دين و دولت در انديشه هابز، لاك و كانت

Religion and state from the viewpoints of Hobbs, Locke, and Kant

دغدغه اين نوشتار، توصيف و تحليل رابطه دين و سياست در انديشه مدرن است. گرچه متفكران زيادي در عصر مدرنيته به نسبت‌يابي دين و سياست پرداخته‌اند، تمركز بر سه متفكر بزرگ اين دوره؛ يعني هابز، لاك و كانت، كمك خواهد كرد تا برخي از ريشه‌هاي مجادلات كنوني ايران درباره نسبت دين و سياست را كشف كنيم. تفكيك دين طبيعي از مذهب مدني و ابزار نگاري دين در نظريه هابز، تفكيك نهاد دولت از نهاد دين و بنيان‌گذاري نظريه سكولاريزم در نظريه لاك و بالاخره تاويل بردن دين وحياني به اخلاقي در نظريه كانت، شايد مهم‌ترين نظريه‌هاي موجود باشند كه تاملي دوباره مي‌طلبند.

The main concern of this paper is the description and analysis of the relationship between religion and politics in the modern thought. Though many intellectuals of the modernity era have dealt with the relationship between religion and politics, concentration on the three great thinkers of the time, i.e. Hobbs, Locke, and Kant, will help discover some of the present controversies in Iran over the relationship between religion and politics. Among the most important theories, requiring a second thought, are differentiating between the natural religion and the civil religion by Hobbs, differentiating between the state institution and the religion institution and founding secularism by Locke, and finally transforming the revealed religion into the ethical religion by Kant.