ژيوشيمي و سنگ زايي مجموعه ي افيوليتي هرسين- صحنه (شمال شرق كرمانشاه- غرب ايران) شاهدي بر زمين ساخت جنوب نيوتتيس

Geochemistry and petrology of the Harsin-Sahneh ophiolitic complex (NE Kermanshah-West of Iran): Implication for the tectonic of Southern Neo-Tethys

افيوليت هاي موجود در كمربند كوهزايي زاگرس بخشي از افيوليت هاي تتيسي هستند كه به علت موقعيت جغرافيايي خود، افيوليت هاي خاورميانه و ديگر افيوليت هاي آسيا (نظير پاكستان و تبت) را به افيوليت هاي مديترانه (نظير ترودوس، يونان و شرق اروپا) وصل مي كنند. ماهيت افيوليت هاي هرسين-صحنه (كرمانشاه) سبب درك نسبي از شاخه ي جنوبي اقيانوس مزوزوييك نيوتتيس و بقاياي سيستم افيوليتي پري- عربي فرارانده شده بر سپر عربي (گندوانا) مي شود كه در اينجا مورد بررسي قرار گرفته است. شواهد سنگ نگاري نشان مي دهند كه دنباله افيوليتي مورد بررسي متشكل از اجزاي پوسته اي و گوشته اي است. به طور كلي سنگ هاي موجود در اين دنباله شامل پريدوتيت هاي هارزبورژيتي و لرزوليتي، گابروهاي كوموله اي، پگماتوييدي، ميلونيتي، همبافت دايكي و پيلولاواهاي بازالتي است. شيمي كاني سنگ هاي مافيك هرسين حاكي از محيط جزاير قوسي براي اين بخش از مجموعه بوده و ژيوشيمي سنگ هاي مافيك و اولترامافيك منطقه ي صحنه ويژگي مورب هاي نوع P را به نمايش مي گذارند. حضور تركيب هاي بازالتي مختلف موجود در منطقه را مي توان به عنوان اثر متقابل بين استنوسفر MORB و OIA تفسير كرد. روابط صحرايي و شواهد ژيوشيميايي حاكي از آنند كه افيوليت هاي مورد بحث بخشي از يك حوضه ي اقيانوسي كافت شده در زون انتقال قاره – اقيانوس بوده كه در جنوب اقيانوس نيوتتيس شكل گرفته است. شكسته شدن پوسته ي نيوتتيس و فرورانش آن به زير خود در كرتاسه پاياني، منجر به توقف فرورانش نيوتتيس به زيربلوك سنندج - سيرجان و شكل گيري حوضه ي قوس- پشت قوس و سنگ هاي وابسته به آن در افيوليت هاي كرمانشاه شده است و ماگماتيسم مورب در پاسخ به عقب كشيده شدن زبانه فرورو در حاشيه ي قاره اي اوراسيا صورت پذيرفته است.

Ophiolites of the Zagros orogenic belt are part of the Tethys ophiolites, because of their geographical locations and link the Middle East ophiolites and other Asian ophiolites (e.g. Pakistani and Tibetan) to the Mediterranean ophiolites (e.g. Troodos , Greek and East European). The nature of the Harsin- Sahneh ophiolite (Kermanshah) traditionally identified as one of the Mesozoic southern branch of the Neo-Tethys Ocean and remnants of the Peri- Arabic ophiolite system obducted onto Arabian shield (Gondwana) that is reinvestigated in this study. Petrographic evidence indicates that this ophiolitic sequence consists of both mantle and crustal suites. In generals lithologies in this complex include harzburgitic and lherzolitic peridotites, cumulate, pegmatoidic and mylonitic gabbros, dyke complex and basaltic pillow lavas. Mineral chemisty of Harsin mafic rocks indicating island arc setting for this part of complex and geochemistry of mafic and ultramafic rocks of Sahneh region displaying P-type MORB nature. Presence of basalts with different composition in this region can be interpreted as the interaction between MORB-type and OIA-type asthenosphere. Field relationships and geochemical evidence indicate that involved ophiolites were part of a rifted basin at the ocean-continent transition zone, which formed in the south of the Neo-Tethyan Ocean. The break-off of Neo-Tethyan slab and subduction of this slab branch itself during Cretaceous led to cessation of Neo-Tethyan subduction branch Sanandaj-Sirjan block, and forming arc-back arc basin and related rocks in the Kermanshah ophiolite and MORB magmatism occurred in response to slab retreat in the Eurasian continental margin.