بررسي رخساره شناسي و محيط تشكيل توالي هاي آتشفشاني كوه چهل‌تن، واقع در جنوب باختر بردسير (استان كرمان)

Facial Study of Volcanic Successions and their Origin in Cheheltan Mountain, Southwest of Bardsir, Kerman Province

بخشي از مجموعه آتشفشاني هزار (نوار اروميه-دختر) با سن ايوسن، در كوه چهل‌تن، در جنوب باختر شهرستان بردسير واقع در استان كرمان رخنمون يافته است. اين بخش شامل تناوبي از گدازه، پيروكلاستيك و اپي‌كلاستيك است كه توسط توده هاي نفوذي گابرويي و ديوريتي و دايك ها قطع شده است. گدازه ها شامل آندزيت و بازالت هستند و برش هاي آتشفشاني، آگلومراها، ايگنيمبريت ها و توف هاي ريزدانه، پيروكلاستيك ها را تشكيل داده اند. اپي‌كلاستيك ها نيز شامل ماسه سنگ و كنگلومرا بوده و گسترش بسيار زياد و لايه بندي ظريف و منظم دارند. تناوب بين گدازه ها و نهشته هاي پيروكلاستيك و اپي‌كلاستيك در كوه چهل‌تن، نشان مي دهد كه در اين منطقه فعاليت هاي آتشفشاني به صورت دوره اي رخ مي داده و آتشفشان‌ها از نوع استراتوولكان بوده اند.در زمان توقف فعاليت هاي شديد آتشفشاني، رسوب‌گذاري واحد هاي اپي‌كلاستيك صورت گرفته است. به نظر مي رسد كه سنگ هاي آتشفشاني كوه چهل‌تن، محصول فوران هاي انفجاري از نوع ولكانين و در بعضي موارد پلينين هستند و يكي از دلايل ستبر شدن توالي ها در اين منطقه مي تواند فرونشيني مداوم كف حوضه، همزمان با فوران هاي آتشفشاني باشد. شواهد صحرايي مانند نبود ناپيوستگي و خاك هاي قديمي بين نهشته ها نشان مي دهند كه فاصله زماني زيادي بين فوران ها وجود نداشته است. ويژگي هاي ژيوشيميايي گوياي آن است كه گدازه ها احتمالاً منشا يكساني دارند و تحول ماگماهاي سازنده گدازه هاعمدتاً تحت تاثير تبلور تفريقي صورت گرفته و آلايش پوسته اي، نقش كم‌رنگ‌تري در تحول آنها ايفا كرده است، به طوري‌كه گدازه هاي آندزيت منطقه در اثر تبلور تفريقي بازالت ها ايجاد شده و در هنگام صعود به سطح زمين، توقف طولاني مدت نداشته‌اند.

A part of the Hezar volcanic complex (Urmia-Dokhtar Volcanic Belt), Eocene in age, has been cropped out in the Cheheltan Mountain at southwest of the Bardsir town, in the Kerman province. This part consists of alternation of lava flows, pyroclastics and epiclastics that are cut by several gabbroic and dioritic intrusions and dykes. The lava flows can be divided into andesites and basalts and the pyroclastics consist of volcanic breccias, agglomerates, ignimbrites and fine-grained tuffs. The epiclastics consist of several layers of volcanic sandstones and conglomerates that cover a vast area. Alternation of lava flows, pyroclastics and epiclastics show that the volcanic activities in the area have been done periodically from stratovolcanoes and when intensive volcanic eruptions were ceased epiclastics were deposited. It seems that lava flows and pyroclastics have been formed by volcanian and in some cases, plinian eruptions, and continuous basin subsidence during volcanic eruptions have led to the formation of thick layers of pyroclastics and epiclastics. The field evidences such as lacking of unconformities and paleosols show that there is no great interval between volcanic eruptions. The geochemical characteristics indicate that the lava flows probably have the same origin. It seems that fractional crystallization was the main process in the evolution of parental magmas, while crustal contamination played a minor role, so that the andesitic lava flows were produced by fractional crystallization of the basalts and the magmas had no very long stops en rout to the surface.