بررسي كاني‌هاي رسي، منشا و نحوه پراكنش آ‏نها در پلاياي ميقان اراك

Mineralogy, Origin and Distribution of Clay in the Meyghan Playa, Arak

پلاياي ميقان به فرم حوضه درون قاره‌اي بسته‌اي است كه در مركز آبخوان دشت اراك واقع شده ‎است‎‎‎‎‎‎‎‎. اين پلايا، درياچه‌اي فصلي بوده و از نظر هيدروژيولوژيكي به عنوان سطح اساس فرسايش منطقه عمل مي‎كند و محل مناسبي براي رسوبگذاري نهشته‎هاي آواري و شيميايي است. براي بررسي رسوب‎شناسي و كاني‎شناسي رسوبات در سرتاسر ‎‎پلايا، 94 نمونه رسوب برداشته شد. 19 نمونه به‌صورت سيستماتيك از رسوبات سطحي، در مسيرهايي از مركز به سمت حاشيه حوضه و 31 نمونه از 7 گمانه حفر شده در پلايا‎‎‎‎‎‎‎‎‎ اخذ شد و مورد مطالعات رسوب‌شناسي و كاني‌شناسي به‌وسيله اشعه ايكس (XRD) قرار گرفت. كاني‌هاي رسي موجود در پلاياي ميقان شامل كايولينيت، كلريت، ايليت، ورميكوليت و اسمكتيت است كه از اين ميان كاني‌هاي ايليت و كلريت داراي بيشترين فراواني هستند. اين كاني‌ها عموماً داراي منشا آواري بوده و از طريق فرايند فرسايش مكانيكي ايجاد شده‎اند، بنابراين وجود آنها مبين تركيب سنگ مادر است. بررسي توزيع نمونه‎هاي سطحي، بيانگر كاهش ميزان كاني‎هاي رسي از حاشيه به سمت مركز پلايا است؛ اين امر با تغييرات ديگر كاني‎هاي آواري (كوارتز) موجود در پلايا هماهنگ است. همچنين درصد كاني‎هاي رسي همانند ديگر كاني‎هاي آواري در طول گمانه‎ها افزايش نشان مي‎‎دهد، به‌طوري‌كه بالا بودن سطح آب پلايا و اقليم سرد و مرطوب‎تر گذشته (پليستوسن انتهايي) را نشان مي‌دهد.

The Meyghan Playa is an inland closed basin, which is located in center of the aquifer Arak plain. This playa is a seasonal lake and from hydrological point of view acts as erosional base level of region and is appropriate site for precipitation clastic and chemical deposits. For mineralogical and sedimentological investigations 94 sediment samples were collected from the playa. 19 samples from surface sediments in transect to the center of playa and 31 specimens from 7 cores were systematically collected and studied by X-ray diffraction (XRD) technique. The clay minerals include Illite, Chlorite, Kaolinite, Vermiculite and Smectite. Illite and Chlorite are the most important clay minerals in the playa. Origins of clay minerals in the Meyghan playa are generally detrital, occurred by physical weathering and indicate composition of bed rock. The study of surface sediments indicate that amount of clay minerals from margin to center of the playa such as another detrital mineral (Quartz) is decreased. In addition, amount of them towards depth is increased. Therefore it shows the presence of a high water level and cold - humid climate in the past (late Pleistocene).