جايگاه هستي شناختي فيض منبسط در حكمت متعاليه

The Ontological status of expanded grace in the the Transcendent Wisdom

در نظر نهايي حكمت متعاليه ذات خداي متعال حقيقت لابشرط مقسمي و وجود و موجود منحصر در همان مصداق است. در اين نگاه، عليت به معناي تجلي و تطور يك حقيقت در ذات خويش است و ثمره آن، ظهور تفصيلي كمالات بي‌نهايت مبدا است و كثرات جز جلوات و شيونات ذات حق نيستند. ملاصدرا براي ربط ميان كثرت و وحدت، بحث فيض منبسط را مطرح مي‌كند. از نظر وي ظهور كثرت از وحدت به گونه ظهور يك وجه واحد از حق تعالي است كه وحدتش عين كثرت و كثرتش عين وحدت است و كثرات تشكيكي در واقع مراتب و تعينات آن فيض واحدند كه با ويژگي‌هايي چون اطلاق، وحدت، بساطت و سريان مويد تحقق كثرات است. جايگاه اين فيض در حكمت متعاليه، هماهنگ با ديدگاه عرفاي متقدم در باب فيض منبسط است. به عقيده وي تمام مراتبي كه به عنوان تجلي حق مطرح است، اعم از تعين اول (احديت) و ثاني، در حيطه فراگيري نفس رحماني قرار مي‌گيرند. به عبارت ديگر، فيض منبسط ظهور واحدي است به صورت مندمج در تعين اول تحقق دارد و پس از آن، اين ظهور مندمج مراتب ديگر نظام هستي تا عالم ماده را به اقتضايات هر مرحله شكل مي‌دهد و در هر مرحله به حسب همان مرتبه ظهور مي‌يابد.

The nature of sublimated God is “non-conditional as the source of division” from the perspective of Transcendent Philosophy, that is the existence and the existent are restricted to a same referent. In this view, the meaning of the causality, is expressed as manifestation and evolution of something in his nature and it results in the appearance of the Cause’s Infinite perfections. So, multiplicity is nothing but manifestations of God’s nature. For the sake of connecting the diversity and the unity, Mulla Sadra suggested the expanded grace. According to him, the appearance of plurality from the unity is, in principle, the appearance of a divine face whose plurality is His unity. The significance of expanded grace in Transcendent philosophy is equivalent to that of early mystics. In his view, all manifestations of God such as first individuation and second individuation, whether briefly or at length, are in the realm of compassionate breath.