شيوه رهبري امام خميني و سيادت وبري

Imam Khomeini’s method of leadership and Weber’s control

يكي از مباحث مهم پيرامون سيره حكومتي امام خميني(ره) نوع اقتدار و سيادت سياسي ايشان است. اغلب جامعه شناسان و پژوهشگران سياسي در تحليل اين موضوع از الگوي جامعه شناختي ماكس وبر بهره گرفته‌اند. مطابق اين الگو، اقتدار يا سيادت سياسي عمدهً بر سه نوعِ سنتي، قانوني ـ عقلايي و كاريزمايي مي‌باشد. بسياري از پژوهشگران، اقتدار سياسي امام خميني را از نوع سيادت كاريزمايي تلقي كرده‌اند. پرسش اصلي در اين گفتار نقد و بررسي چنين برداشتي از سيره حكومتي امام خميني است. نگارنده اين بحث را با مفروض قرار دادن الگوي وبر؛ در دو مقام پي گرفته است. در مقام اول با فرض اينكه اگر چنين برداشتي درست باشد؛ چگونه است كه پديده عادي سازي و روزمرّه شدن سيادت كاريزمايي در ايران بعد امام خميني(ره) روندي كُند و بطي دارد. اما مقام دوم بحث با فرض نادرست بودن چنين برداشتي (كاريزمايي بودن سيادت امام خميني)، به اين رويكرد توجه شده كه اساسآ به دلايل مختلف، امام خميني(ره) با علم به توانايي‌هاي ذاتي خود و ميزان نفوذ در قلوب مردم ايران؛ هرگز سعي نكردند سيره حكومت داري شان را بر سياست كاريزمايي استوار نمايند. همين نكته اساسي دليل عمده ما بر بطي بودن فرايند عادي سازي (ترميدور) در ايران بعد امام خميني(ره) است.

An important aspect of Imam Khomeini’s method of government is the type of his control and authority. Most sociologists and political science researchersuse Max Weber’s sociological model to analyze the subject. According to the model, political control or authority is divided into the three type of traditional, legal-rational, and charismatic. Many researchershave assumed Imam Khomeini’s political authority to be of the charismatic control type. The main concern of this paper is the criticism and evaluation of this conception of Imam Khomeini’s method of government. Having accepted Weber’smodel, the writerof this paper follows up the issue with respect to two problems. Firstly, assuming that such a conception is correct, why was the process of naturalization and routinalization of charismatic control in Iran after Imam Khomeini so slow? Secondly, assuming that such a conception is incorrect,the fact is that Imam Khomeini, beingaware of his intrinsiccapabilities and his influence on the Iranian people, did not attempt to base his method of government on charismatic control. This basic point is our reason why the process of routinalization in Iran was very slow.