علم حضوري از ديدگاه سهروردي و ملاصدرا

Suhraward? and Mull? Sadr? on Presential Knowledge

در فلسفه اسلامي طرح مسيله علم حضوري به‌صراحت در آثار سهروردي يافت مي‌شود و پس از او صدرالمتالهين آن را بسط داده است. سهروردي علم را به ظهور و نور تعريف كرده و ملاصدرا از اين تعريف سود جسته است. هر چند ملاصدرا در مسيله ابصار با سهروردي مخالفت مي‌كند، اما در مواردي همچون حصول مدركات خيالي از او متاثر است. از جمله موارد اختلاف اين دو مي‌توان به مسيله ابصار، مادي يا مجرددانستن قوه خيال، و اتصال يا اتحاد نفس با عقل فعال و از نقاط اشتراك مي‌توان به تعريف علم اشاره كرد. اين نقاط افتراق و اشتراك برآمده از مباني هر يك از اين دو فيلسوف از جمله قابل يا فاعل‌دانستن نفس نسبت به صور و تعريف غير ماهوي علم است؛ مثلاً مبناي اين‌كه نفس قابل يا فاعل صور است باعث تفاوت در نظريه ابصار و مبناي تعريف غير ماهوي از علم باعث اشتراك در تعريف علم شده است.

In Islamic philosophy, presential knowledge has been presented in the works of Suhraward?. After him, Mull? Sadr? has developed the concept. Suhraward? has defined knowledge as manifestation and light and Mull? Sadr? has used this definition. While opposed to Suhraward? on the vision issue, Mull? Sadr? is influenced by him in some other issues such as the problem of acquiring imaginative perceptions. There are a number of disagreements between Suhraward? and Mull? Sadr? including vision issue, materiality or abstractness the imagination, and attachment of soul to intellectus agens or its identification with it. Besides, there are many agreements between them as well. For instance, they agree on definition of knowledge. These agreements and disagreements have been emerged from principles used by each of them, including soul’s activeness or passiveness in comparison to the forms and non-essential definition of knowledge. For example, whether soul is active or passive in comparison to the forms will lead to different theories on vision issue. On the other hand, agreement on non-essential definition of knowledge will lead to agreement on definition of knowledge.