اثرات امواج الكترومغناطيس موبايل بر تغييرات هيستومورفولوژيك و مورفومتريك اندام‌هاي لنفوييدي در مدل موش سوري

EFFECTS OF MOBILE PHONE ELECTROMAGNETIC RADIATION ON HISTOMORPHOLOGICAL AND MORPHOMETRICAL CHANGES OF THE LYMPHOID ORGANS IN THE MICE

پيش‌زمينه و هدف: استفاده از تجهيزات الكترومغناطيسي ازجمله موبايل و ماكروويو سابقه طولاني در دنيا دارد. همچنين رشد قابل‌توجه استفاده از موبايل در ساليان اخير، ضرورت مطالعه اثرات احتمالي آن بر روي سلامت بدن را دوچندان مي‌كند. بنابراين در اين تحقيق اثرات امواج موبايل بر ساختار اندام‌هاي لنفوييدي موش سوري بررسي شد. مواد و روش‌ها: تعداد 30 سر موش سوري ماده بالغ سالم انتخاب و به دو گروه شاهد و تيمار تقسيم شدند. گروه تيمار در قفس‌هاي ويژه‌اي در معرض امواج الكترومغناطيسي موبايل با فركانس 915 مگاهرتز به مدت 60 روز متوالي روزي دو ساعت قرار گرفتند. در پايان دوره آزمايش پس از انجام خون‌گيري، شمارش تام و تفريقي لوكوسيت‌هاي خون و اندازه‌گيري ميزان سرمي IgG و IgA صورت گرفت. همچنين وزن طحال، تيموس و غده لنفي تعيين و مقاطع بافتي تهيه شد. نتايج با استفاده از آزمون تي آناليز شد و P < 0. 05 سطح معني‌دار تلقي شد. يافته‌ها: در اين تحقيق، هيچ‌گونه مرگ‌وميري مشاهده نشد. در گروه تيمار، كاهش جمعيت سلول‌هاي طحالي در ناحيه زايگر وكورتكس فوليكول‌هاي طحالي، كاهش اندازه، تعداد و قطر فوليكول‌هاي لنفوييدي و نيز كاهش معني‌دار وزن مطلق و وزن نسبي طحال ديده شد. بعلاوه، در گروه تيمار كاهش شديد تيموسيت‌ها در كورتكس و مدولا و كاهش قطر مديولا و كورتكس ديده شد. همچنين تحليل فوليكول‌هاي لنفي در غدد لنفاوي و تخليه سينوس‌هاي لنفي مشاهده شد. در گروه تيمار، افزايش معني‌دار تعداد نوتروفيل و مونوسيت و مقادير IgA و همچنين كاهش تعداد لنفوسيت ديده شد. نتيجه‌گيري: قرار گرفتن در برابر امواج موبايل به‌عنوان يـك فـاكتور محرك مي‌تواند موجب بروز تغييـرات هيستومورفولوژيك و مورفومتريك در اندام‌هاي لنفوييدي موش سوري گردد.

Background & Aims: Electromagnetic waves, such as mobile wave and microwave radiation have been used in the contemporary world for many years. Considerably, the rapidly increasing use of mobile phones has led to pay more attention to the possible effects of being exposed to mobile phone radiation on lymphatic organs. This study was conducted to investigate the mentioned effects on mice. Materials & Methods: A total of 30 healthy adult female mice were divided into one control and one exposed group. The treatment group was placed in cages with exposure to electromagnetic waves with a frequency of 915-MHz for 60 consecutive days. At the end of the experiments, total and differentiated white blood cell counts as well as the levels of IgG and IgA were determined. Lymphoid organ weights were recorded and also histological sections were prepared. Results were analyzed by independent t-test (p < 0.05). Results: There was no death in the groups. In the exposed animals significant reduction in the spleen cells population and also follicular size and splenic weights were seen. A decrease in the number of the thymocytes and a reduction in the diameter of lymphoid follicles were observed in the thymus structure. Lymph glands were atrophied, and empty sinuses were seen in the lymphoid follicles. In addition, the number of neutrophils and monocytes as well as the IgA levels increased in the exposed group. Conclusion: Exposure to mobile phone radiation as a stimulator factor may cause histomorphological and morphometrical alterations in the lymphoid organs of the mice.