چگونگي پديداري سامانه‏هاي بارش‏زاي سنگين در جنوب غربي ايران و پيوند آن با ‏پديدهMJO

Formation of Heavy Precipitations in Southwestern Part of Iran and its Association with the Madden-Julian Oscillation

انگیزه انجام این پژوهش بررسیبرخی از ویژگی‏های همدیدی بارش‏های سنگین در جنوب غربیایران و پیوند آن با پدیده نوسان‏های مادن-جولیان می‏باشد. چگونگی پراكنش ماهانه بارش و شناسایی سرچشمه‏های تولید بخار آب برای این بارش‏ها از دیگر اهداف پژوهش است.در این راستا، بارش روزانه ایستگاه‏های آبادان، اهواز، بندرعباس، بوشهر، شهركرد و شیراز برای دوره 36 ساله 2011-1975و ایستگاه یاسوج برای دوره 21 ساله 2011-1990، در بازه ماه‏های نوامبر هر سال تا آپریل سال پس از آن گردآوری شد. داده‏های بارش از بزرگ به كوچك آراسته گردیدند و دو آستانه5 و10درصد بالایی به عنوان بارش‏های سنگین برگزیده شدند. بیشترین فراوانی بارش‏های سنگین در ماه‏های ژانویه، فوریه و دسامبردیده شد. در ایستگاه‏های اهواز، بندرعباس، بوشهر، شهركرد و شیراز بیشترین بارش‏های سنگین در فاز 8،در ایستگاه آبادان در فازهای 7 و 8 و در ایستگاه یاسوج در فاز 2 رخ داده است. نقشه‏های همدیدی نشانگر آن است كه هم‏راستا با حركت خاور سوی پدیده MJO در پهنه استوایی اقیانوس هند، سامانه بارش‏های سنگین هم از گستره باختری و جنوب باختری ایران آغاز شده و پس از گذراندن پهنه‏های جنوب مركزی، به بخش‏های خاوری ایران و سپس به افغانستان می‏رسند. گردش تند چرخندی هوا كه بر پهنه دریای مدیترانه، دریای سرخ، خلیج فارس و دریای عرب چیره می‏شود بخش بنیادین بخار آب برای این بارش‏ها را فراهم می‏سازد. نقشه‏های همدیدی نشانگر آن است كه بیشترین اندازه بخار آب این بارش‏ها از دریای عرب و پهنه باختری اقیانوس هند فراهم می‏گردد.

The aim of this study is to assess some synoptic characteristics of heavy precipitations in southwestern parts of Iran and evaluate the relationship between them with the Madden-Julian Oscillation (MJO). Research is conducted with regard to distribution of precipitation per month and identifying their steam sources. Daily records of the November-April precipitation data in Abadan, Ahwaz, Bandar-Abbas, Bushehr, Shahr-e-kord and Shiraz stations for the 1975- 2011 period are collected as well as same panel data for Yasuj station from 1990 to 2011. Rainfall data are sorted in descending order and precipitation values that were fallen within the 5% and 10% of highest records are categorized as the heavy precipitation. The most frequent precipitations occurred in January, February and December. The most frequent heavy precipitations in Ahwaz, Bandar-Abbas, Bushehr, Shahr-e-kord and Shiraz stations occurred in phase 8, while in Abadan station occurred in phases 7 and 8. Apparently, due to the short duration precipitations data at Yasuj station, the most frequent heavy precipitation observed in phase 2.Synoptic maps show that harmonized with eastward movement of convective precipitation in Indian or pacific oceans.Heavy precipitation forms in the west region of Iran and moves toward southwest and south Central of Iran and then appears to Afghanistan.Formation of a cyclonic circulation that encompasses the Mediterranean Sea, Red Sea and Persian Gulf plays an important role for moisture supplement of these storm activities. The synoptic maps have indicated that main sources of these heavy rainfalls are moisture produced at the Arab sea and western parts of the Indian Ocean.