طراحي و روان‌سنجي پرسشنامه‌ جامع سنجش سلامت معنوي در جامعه ايراني

Designation and psychometric assessment of a comprehensive spiritual health questionnaire for Iranian populations

مقدمه: عليرغم پژوهش‌هاي بسياري كه در مورد سلامت معنوي در طول دهه‌هاي گذشته انجام شده، فقدان ارايه تعريفي جامع و قابل قبول از آن مشاهده مي‌گردد. سنجش سلامت معنوي در جمعيت ايراني در گام نخست نيازمند ارايه تعريفي از سلامت معنوي است كه منطبق با ويژگي‌هاي فرهنگي، اجتماعي و مذهبي جامعه ما باشد. لذا طراحي و آزمون ابزاري كه بتواند سازه‌هاي مفهومي تعريف ارايه‌شده را بسنجد از جمله ضروريات اين حوزه محسوب مي‌گردد. مطالعه حاضر يكي از اولين مطالعاتي است كه با هدف تبيين مفهوم سلامت معنوي و سپس طراحي و آزمون پرسشنامه جامع سلامت معنوي در جمعيت ايراني صورت پذيرفت. روش: در اين مطالعه متدلوژيك و مقطعي پرسشنامه سنجش سلامت معنوي در جامعه ايراني، با 69 گويه اوليه، مستخرج از منابع و متون معتبر اسلامي و تاييدشده از سوي گروه سلامت معنوي فرهنگستان علوم پزشكي جمهوري اسلامي ايران در سه حيطه بينش، گرايش و رفتار طراحي شد. در مجموع 506 نفر (64% زن)، از افراد20 ساله و بالاتر ساكن در منطقه 13 شهر تهران، در فرآيند روان‌سنجي پرسشنامه شركت كردند. جهت سنجش پايايي از روش‌هاي آزمون ـ بازآزمون و سنجش هماهنگي دروني استفاده شد. روايي صوري، محتوا و سازه پرسشنامه ارزيابي گرديد. يافته‌ها: در مجموع 48 گويه از سوي متخصصين و همچنين جامعه مخاطب، ضروري، مرتبط و قابل فهم تشخيص داده شدند. روايي محتوا از سوي متخصصين تاييد شد. نتايج تحليل عاملي اكتشافي، وجود مدل 6 عاملي را در ساختار گويه‌هاي تدوين شده نشان داد و مدل بهينه در قالب دو مولفه 1ـ شناختي/ عاطفي و 2ـ رفتاري تبيين شد. برازش مدل استخراج‌شده توسط تحليل عاملي تاييدي در سطح مطلوب تاييد شد. هماهنگي دروني در سازه‌ها و تمامي زيرسازه‌هاي پرسشنامه مطلوب بود (آلفاي كرونباخ بيش از 7/0). نتايج حاصل از آزمون ـ بازآزمون در تمامي سازه‌ها و زيرسازه‌ها پايايي پرسشنامه را تاييد نمود. نتيجه‌گيري: نتايج به‌دست‌آمده از مطالعه اوليه، نشانگر روايي و پايايي مطلوب پرسشنامه جامع سنجش سلامت معنوي در يك جامعه شهري ايراني است. مطالعات تكميلي جهت سنجش سلامت معنوي در جمعيت‌ها و مناطق مختلف كشور توصيه مي‌گردد.

Introduction: Despite the considerable research documented regarding spiritual health through the last decades, there is still the lack of a comprehensive and acceptable definition for the term. Measuring spiritual health in Iranian populations initially requires a definition of spiritual health that meets the cultural, social and religious norms of our society. Hence designation and evaluation of an appropriate questionnaire to measure its conceptual constructs is essential. As one of the first efforts, this study aimed to explore the concept of spiritual health and to design and assess a comprehensive spiritual health questionnaire in an Iranian population. Methods: In this methodological cross-sectional study, a spiritual health questionnaire was developed based on three constructs, including “insight”, “tendency” and “behaviors” based on a review of Islamic literature approved by the spiritual health department of academy of medical sciences Islamic republic of Iran. Overall 506 individuals (64% females), aged ? 20 years, participated in the psychometric assessment process, were recruited from among residents of district 13 of Tehran. Test-retest reliability and internal consistency were used to assess reliability. Face, content and construct validity were examined. Results: Forty-eight items were perceived as essential, relevant and comprehendible by both the experts and the community. Content validity was confirmed by a panel of experts. Exploratory factor analysis suggested a six-factor model in the structure of developed items, which was optimized in a two factor model that encompassed 1- cognitive/emotional and 2- behavioral constructs. The results of the confirmatory factor analysis indicated acceptable fits for the proposed models. The internal consistency, as measured by Cronbach’s alpha coefficients, exceeded the minimum reliability standard of 0.70 for all scales and subscales, all of which demonstrated satisfactory test-retest reliability over two weeks. Conclusion: Our results provide initial evidence that the much needed questionnaire developed is a valid and reliable instrument for measuring spiritual health in this urban Iranian population. Further research is suggested for different populations and regions in Iran.