تجزيه و تحليل برخي از شاخص هاي ريخت زمين ساختي حوضه شيرين رود، كپه داغ مركزي

Analysis of Some Morphotectonic Indices of Shirinrud Subcatchment, Central Kopeh Dagh

شاخص­های مورفومتریك برای تعیین سطح فعالیت­های تكتونیكی مفید هستند و در پروژه­های تحقیقاتی از این شاخص­ها برای به ­دست­آوردن جزئیات تكتونیك ­فعال استفاده می­شود. در این پژوهش، برای ارزیابی میزان فعالیت تكتونیكی شاخص­های ریخت­زمین­ساختی، نظیر فاكتور عدم­تقارن AF، طول- شیب رودخانهSL ، نسبت عرض كف دره به ارتفاع دره Vf، فاكتور عدم­تقارن توپوگرافی T و شاخص شكل حوضه Bs محاسبه گردید. هدف از این پژوهش تفكیك مناطق فعال تكتونیكی از مناطق با فعالیت كم­تر می­باشد. برای محاسبه­ شاخص­های مورفومتریك از نقشه­های توپوگرافی و عكس­های هوایی در محیط GIS و Global mapper استفـاده شد. میزان شـاخص AF حوضه‌ی اصلی 17.20 به­دست آمد كه نشان‌دهنده‌ی كج­شدگی زیاد آن است. به نظر می­رسد وجود گسل‌های تراستی و چین­‌های مرتبط با آن‌ها در راستای موازی حوضه، باعث كج­شدگی آن شده است. نتایج نشان می­دهد بیشترین میزان شاخص AF، مربوط به زیر حوضه‌های شرقی و غربی می­باشد. بالاترین میزان شاخص SL مربوط به محل­های تقاطع گسل­ها و شكستگی­های مزدوجی است كه مسیر آبراهه­ی اصلی را قطع می­كند. شاخص Vf محاسبه ‌شده نشان می­دهد كه اكثر دره­ها به‌خصوص در شمال منطقه، اغلبV  شكل و عمیق بوده و مرتبط با بالاآمدگی  تكتونیكی می­باشد. نكته جالب این تحقیق این است كه مقدار شاخص Vf بر خلاف انتظار در محل‌هایی كه شاخص SL افزایش پیدا كرده، زیاد است كه نشـان‌دهنده U شكل بودن دره‌ها در این محل‌هاست. به نظر می‌رسد علت این امر فرسایش‌ بالای سنگ­ها به علت تقاطع گسل‌های مزدوج، اختلاف فرسایشی سنگ‌ها و نیز عملكرد گسل‌های امتدادلغز باشد. نتایج این تحقیق نشان می­دهد كه فعالیت تكتونیكی در منطقه بالا است.

Geomorphic indices are useful for determining level of tectonic activity which is used for planning research to obtain detailed information about active tectonics. In this paper, in order to evaluate rate of tectonic activity, the drainage basin asymmetry index (AF), stream length-gradient index (SL), ratio of valley floor width to valley height (Vf), transverse topographic system (T), and drainage basin shape (Bs) were calculated. Goal of this research is to separate high activity areas to low activity. For calculating morphometric indices we utilize topographic map & satellite images in GIS & Global mapper. AF index of main basin is 17.20 obtain which is indicating high tilting of this sub-catchment. It seems that folds and trusts parallel to the basin caused such tilting. The results show that the value of AF index in the west and east part of the basin is high. The highest value of SL index is related to the intersection of the conjugate faults and fractures which cut the stream. Computing of Vf for study area shows that almost valleys particular at the north of the basin are V shape and suggest a high rate of incision associated with tectonic uplift. Values of Vf index is high at the areas that SL index increased. High rate erosion of rock is, at the result of, different type of rockʹs erosion and strike slip faulting. Results of this research show that study area is tectonically active.