تاثير كودهاي اوره و نانوكي‌ليت نيتروژن بر آبشويي نيترات و توزيع آن در خاك رخ و گياه سيب-زميني

Effect of Nano-chelate Nitrogen and Urea Fertilizers on Nitrate Leaching and Its Distribution in Soil Profile and Potato Plant

كاربرد بي رويه كودهاي شيميايي موجب آلودگي خاك رخ و منابع آب سطحي و زيرزميني مي شود. تحقيق حاضر به منظور مطالعه تاثير مصرف نانوكي‌ليت نيتروژن بر تغييرات غلظت نيترات در خاك، آب و غده سيب زميني (Solanum tuberosum L.) رقم آگريا در مقايسه با كود اوره انجام شد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل و در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار شامل سطوح يكساني از نيتروژن خالص در تيمار كود اوره و كود نانوكي‌ليت نيتروژن بود. در هر يك از تيمارهاي كودي سه سطح 46، 92 و 138 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار مصرف گرديد. نتايج نشان داد بيشترين غلظت نيترات خاك و آب آبشويي به ترتيب معادل 5/100 ميلي گرم در كيلوگرم خاك و 2/629 ميلي-گرم در ليتر آب به سطح سوم كود اوره تعلق داشت. نتايج اندازه گيري هاي مربوط به عملكرد نشان داد كه افزايش سطح كود اوره از 46 به 138 كيلوگرم در هكتار عملكرد را 6/2 درصد كاهش داد ولي افزايش نانوكي ليت نيتروژن در شرايط مشابه سبب افزايش 7/20 درصدي عملكرد شد. ضمن آن كه تفاوت بين متوسط عملكرد غده با مصرف اوره (8/42 تن در هكتار) با نانوكي‌ليت نيتروژن (3/73 تن در هكتار) در سطح احتمال 1 درصد معني دار بود. نتايج نشان داد كه غلظت نيتروژن برگ در تيمار نانوكي‌ليت به‌طور معني داري بيش‌تر از اوره بود. نتايج اندازه گيري غلظت نيترات غده به عنوان يكي از شاخص هاي كيفي نشان داد كه غلظت نيترات غده در تيمار نانوكي‌ليت 2/121 ميلي گرم بر كيلوگرم ماده تر و در تيمار اوره 2/154 ميلي گرم بر كيلوگرم ماده تر بود. بنابراين، طبق نتايج به دست آمده در شرايط اين آزمايش، استفاده از 138 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار نانوكي‌ليت نيتروژن براي دستيابي به بيشترين عملكرد با توجه به كمتر از حد مجاز بودن غلظت نيترات غده سيب‏زميني آگريا در شرايط گلخانه‏اي قابل توصيه است.

Excessive use of chemical fertilizers causes soil, surface water and groundwater pollution. The purpose of the present investigation was to study nano-chelate nitrogen effect on nitrate concentration variations in soil, water and potato tuber (Solanum tuberosum L.) in comparison to the urea fertilizer. A factorial experiment in CRD with 3 replications and factors of urea fertilizer and nano-chelate nitrogen was conducted. In each factor three levels of 46, 92 and 138 kg N/ ha were used. The results showed that the highest soil nitrate (100.5 mg/kg soil) and the highest nitrate leaching concentration (629.2 mg/L) belonged to the third level of the urea treatment. The results of the yield measurements showed that with increase of the urea fertilizer from the first level (46 kg N/ha) to the third level (46 kg N/ha), the yield decreased 2.6%, while similar increasing in the amount of nano-chelate nitrogen fertilizer, increased the yield by 20.7%. Furthermore, the difference between the average tuber yields in the urea treatment (42.8 t/ha) and nano- chelate nitrogen treatment (73.3 t/ha) was significant at 5% probability level. The results showed that the leaf nitrogen in the nano- chelate nitrogen treatment was significantly more than that in the urea treatment. The results of the accumulated nitrogen measurement in the tubers as one of the quality indicators showed that the tuber nitrate concentration in the nano-chelate nitrogen treatment was 121.2 mg/kg and in the urea treatment was 154.2 mg/kg. Therefore, according to the results of this experiment, the use of 138 kg N/ha nano-chelate nitrogen in order to achieve the highest yield, noting the lower nitrate accumulation in potato tubers (Agria cv.) in greenhouse conditions, can be recommended.