همكاري بين صادركنندگان گاز منطقه خزر در صادرات گاز به اروپا با نگاه بر ملاحظات محيط زيستي در چهارچوب نظريه بازي

Cooperation among Natural Gas Exporting of Caspian Sea Countries to Export Gas to Europe with Respect to Environmental Requirements in a Game Theoretic Framework

چكيده يكي از مهم‌ترين مناطق غني به لحاظ ذخاير گاز طبيعي، منطقه معروف به كشورهاي حاشيه درياي خزر است كه شامل سه كشور مهم براي صادرات گاز، يعني ايران، تركمنستان و آذربايجان مي‌شود. يكي از اهداف مهم و اصلي سه كشور يادشده حضور در بازارهاي جهاني گاز است. براي صادرات گاز اين منطقه، دو خط لوله به نام‌هاي خط لوله ترانس خزر و خط لوله نابوكو با هدف ارسال گاز از داخل كشورهاي يادشده به اروپا در حال اجرا است. از آنجا كه روند مصرف گاز طبيعي كشورهاي اروپايي در سال‌هاي اخير همواره در حال افزايش بوده و از وابستگي زياد به واردات گاز از روسيه رنج مي‌برد، منطقه خزر براي اروپا بسيار مهم تلقي مي‌شود. در مقاله حاضر در چهارچوب نظريه بازي همكارانه، سعي در بررسي رفتار استراتژيك كشورهاي يادشده در خصوص صادرات گاز به اروپا مي‌شود. از آنجا كه يكي از مسايل مهم در خصوص پروژه خط لوله ترانس خزر، ملاحظات محيط زيستي اين پروژه است، بايد از روشي استفاده شود كه بتواند آثار جانبي تشكيل ايتلاف‌هاي مختلف را در بازي‌هاي همكارانه در نظر بگيرد. به همين دليل از روش ماسكين استفاده شده است. براساس نتايج به‌دست آمده، صادرات مستقيم گاز به اروپا براي هر سه كشور ايران، تركمنستان و آذربايجان گزينه مناسبي نيست، اما در صورت صادرات گاز از طريق نابوكو، در مقايسه با ترانس خزر منافع بيشتري عايد سه كشور خواهد شد. همچنين براساس نتايج به‌دست آمده از مقاله مشخص مي‌شود كه اثر محيط زيستي موجب عدم تشكيل ايتلاف در راستاي صادرات از خط لوله ترانس خزر مي‌شود. با توجه به اينكه به‌صرفه‌ترين راه ممكن براي صادرات گاز به اروپا، صادرات گاز تركمنستان و آذربايجان از طريق ايران به تركيه و اروپا است - كه مشكلات محيط زيستي نيز به‌وجود نمي‌آورد - ازاين‌رو، ايران مي‌تواند براي افزايش توان استراتژيك خود، نسبت به ارسال گاز اين دو كشور از طريق خاك خود اقدام كند.

The following paper explores cooperation among Caspian Sea countries for natural gas exporting to Europe. What is puzzling here is whether environmental requirements, in Nabucoo and Trans Caspian Sea gas projects, play an important role in the strategic decision process among three gas-exporting countries in the region: Iran, Azerbayejan and Turkmenistan. Using Maskin’s cooperation model, considering externality, coalition among natural gas exporters and importers for the Projects has been explored. In this paper we answer the question whether a coalition should be formed between the three countries for exporting gas to Europe. We also calculate the bargaining power of these three countries. The results show that all countries have profits to form a coalition for gas exporting among the Nabucoo project. Given the environmental requirements, Trans Caspian is less Economical than Nabucco so Iran can play an important and active role to form a coalition for exporting gas to Europe in the Nabucco project.