تحول هويت‌بنيانِ در سياست خارجي مصر

Identity-Orientation Developments in Egyptʹʹs Foreign Policy

هدف اين مقاله، بررسي مبانيِ تحول در سياست خارجي مصر است. از جنگ جهانيِ دوم تاكنون، سياست خارجيِ مصر دست‌كم چهار دوره با قابليت مطالعه‌ مجزا را تجربه كرده كه هريك زمينه‌ها، مباني و اهداف خاص خود را داشته است. غلبه‌ مولفه‌هاي هويتي متفاوت در دوره‌هاي مختلف، سبب بروز تفاوت‌هاي آشكاري در سياست خارجي مصر شده است. پان عربيسم دوره‌ جمال عبدالناصر، ميهن‌پرستي دوره‌ سادات، هويتِ دوگانه‌ دوره‌ مبارك و درنهايت هويت اسلامي دولتِ مرسي، هريك چارچوب مفهومي و جهان‌بيني متفاوتي به سياست‌گذار مصري در عرصه‌ سياست خارجي داده و سبب تنوع آن شده است. اهميت اين بحث افزون بر ارزش تبيينيِ آن، در اعطاي چارچوبي براي بررسي آينده‌ تحولات سياست خارجي مصر و فراتر از آن، ساير كشورهاي عربي است. در اين مقاله درصدد پاسخ‌گويي به اين پرسش محوري هستيم كه چرا در چهار دوره‌ اصليِ سياست خارجي جمهوريِ مصر، تحولات گسترده‌اي اتفاق افتاده است كه اين چهار دوره را از منظر اهداف، ابزارها، و رويكردها به جهان پيرامون متفاوت كرده است. فرضيه‌ مقاله آن است كه تحولات هويتي، مبناي دگرگونيِ سياست خارجي بوده و هرگونه تحولِ هويتي در سطح نخبگان حاكم، به تغيير در سياست خارجي مصر شكل مي‌دهد.

This article aims to study the foundation of developments in Egyptʹs foreign policy. Since the Second World War, Egyptʹs foreign policy has experienced four periods with their own specific bases, foundations and goals each requiring separate consideration. The domination of different identity elements in different elements in different periods has led to evident differences in Egyptʹs foreign policy. Pan-Arabism in Jamal Abdel Nasserʹs period, Patriotism in Sadat; era, dual identity during Mubarakʹs rule, and finally the Islamic identity of Morsi government, each gave a different conceptual framework and worldview to Egyptian decision-makers in the realm of foreign policy making it a varied phenomenon. The importance of this debate, in addition to its explanatory value, lies in providing a framework for studying the future developments of Egyptʹs foreign policy and beyond those other Arab states. This article tries to answer the pivotal question that why during these four main periods of Egyptʹs foreign policy, some determining events have made these four periods different in terms of goals, means and approaches to outside world. Its hypothesis is that changing identity is the basis of transformation in foreign policy and any change in identity at the level of ruling elite brings about change in Egyptʹs foreign policy.