بررسي عوامل موثر بر بيابان‌زايي، پهنه‌بندي مناطق آسيب‌پذير و پيشنهاد راهكارهاي موثر براي كاهش پديده بيابان‌زايي در منطقه خمين

Study of Factors Affecting Desertification Zoning Vulnerable Areas and Provide Effective Solutions to Mitigate Desertification in the Region Khomein

هدف اين تحقيق، بررسي و پهنه‌بندي بيابان زايي در منطقه نيمه‌خشك شهرستان خمين با به‌كارگيري مدل مدالوس است. ابتدا منطقه مطالعاتي به چهار واحد كاري براساس رخساره هاي ژيومورفولوژي تقسيم شد. براساس مدل مدالوس، معيارهاي موثر در بيابان زايي شامل اقليم، پوشش گياهي، خاك، فرسايش، آب زيرزميني و نحوه مديريت انتخاب، شاخص هاي وزن‌دهي، ميانگين هندسي شاخص‌ها محاسبه و نقشه هر معيار تهيه شد. از طريق تلفيق نقشه هاي مربوط به هر معيار، نقشه بيابان زايي منطقه به دست آمد. نتايج نشان داد 15/4 درصد در تيپ مستعد، 8/12 درصد شكننده با شدت كم، 52/19 درصد شكننده با شدت متوسط، 37/11 درصد شكننده با شدت زياد، 1/11 درصد بحراني با شدت كم، 33/26 درصد بحراني با شدت متوسط و 7/14 درصد بحراني با شدت زياد قرار دارد. همچنين، بررسي تيپ هاي بيابان‌زايي در رابطه با كاربري هاي مختلف و واحدهاي كاري نشان داد كاربري اراضي فاقد پوشش گياهي، بيشتر از كاربري‌هاي ديگر، مستعد بيابان زايي است كه بيشترين درصد از تيپ بحراني با شدت زياد در اين كاربري قرار دارد و واحدهاي كاري 1 و 2 بيشترين مساحت تيپ هاي بيابان زايي با شدت بحراني را به خود اختصاص داده اند.

The objectives of this study were to investigate and to zoning desertification in a semi-arid region, khomein city using MEDALUS model. In first, the study area was divided into four homogeneous land unites based on geomorphological faces. Then, based on input data in MEDALUS model, effective indicators in desertification including climate, vegetation, soil, erosion, groundwater resources and land management were selected. Then, the indices were weighted and the geometric mean was calculated and the map of each criteria was provided. The final map of desertification was prepared based on combination of all maps of each indicator. The results showed that 4.15%, 12.8%, 19.52%, 11.37%, 11.1%, 26.33%, and 14.7% of the study area are in vulnerable, low-intensity fragile, moderate intensity fragile, high intensity fragile, low-intensity critical, moderate intensity critical, high intensity critical types, respectively. Also, investigation of desertification, relate to land use and land units exhibited that bared land and 1 and 2 land units, that has the most percent of critical type of desertification, is more capable to desertification comparing to other land use type.