ارزيابي سياست «جرم‌زدايي» قانون برنامه پنجم توسعه در قانون مجازات اسلامي

The Evalution of Decriminalization Policy of the 5th Five-Year Development Plan (5th FYDP) in the Islamic Penal Code of Iran

يكي از سازوكارهاي مهم در عرصه سياست جنايي، جرم‌انگاري است كه به موجب آن قانون‌گذار به منظور حمايت از نظم عمومي و ارزش‌هاي اخلاقي، برخي رفتارها را جرم‌انگاري مي‌نمايد. اما از آنجا كه اين امر، حقوق و آزادي‌هاي افراد را محدود مي‌كند، پيامدهاي منفي مانند اخلال در عملكرد دستگاه قضايي دارد، قانون‌گذار بايد سنجيده و بااحتياط از اين سازوكار استفاده كند. به همين جهت، فصل هشتم قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، كاهش عناوين مجرمانه و دعاوي را به عنوان يك تكليف بر عهده قوه قضاييه گذاشته است. با وجود اين، به نظر مي‌رسد قوه قضاييه در قانون مجازات اسلامي مصوب 1392 بدون توجه به اين تكليف، از ضوابط سياست جرم‌زدايي قانون برنامه پنجم توسعه عدول كرده و رفتارهايي را جرم‌انگاري كرده است كه در قانون مجازات اسلاميِ پيشين سابقه‌اي نداشت كه براي نمونه مي‌توان به جرم‌انگاري بر اساس منابع فقهي (ماده 220) و جرم‌انگاري افساد في الارض (ماده 286) اشاره كرد. مقاله پيش رو ضمن تحليل و بررسي سياست جرم‌زدايي، به نقض اين سياست از طريق جرم‌انگاري‌هاي متعدد در قانون مجازات اسلامي مي‌پردازد.

One of the important mechanisms in the area of the criminal policy is criminalization. According to it, the legislator in order to support the public order and ethical values criminalizes some conducts. It is important that the legislator step cautiously and accurately toward applying this mechanism because criminalization causes the limitation of the individual freedom and legal matters and follows the negative consequences such as problem in judiciary performance. The legislator with respect to the consequences of criminalization in the chapter VIII of the 5th Five-Year Economic, Social and Cultural Development Plan (5th FYDP) has set out the reduction of offensive titles and litigation as the duty of the judiciary. But the judiciary in the penal code of Iran (codified 1392) without paying attention to the principles of criminalization has deviated from the regulations of decriminalization policy of the 5th Five-Year Development Plan (5th FYDP) and has made (created) new criminalization which has no antecedent in the Islamic penal code. Two topics can be mentioned criminalization according to the Islamic jurisprudential sources (Art. 220) and criminalization of disturbing peace and order in the land -fassad fil-arz- (Art. 266). Meanwhile analyzing and studying the mentioned crimes and decriminalization policy, this paper attempts to examine their effects in the law of Iran. Key words: Criminalization, Decriminalization, Disturbing peace and order in the land -fassad fil-arz, The 5th Five-Year Development Plan (5th FYDP).