تحليل ساختار پلان معماري كاخ‌هاي دوره هخامنشي و تاثير آن بر معماري دوران اشكاني و ساساني

Analysis of the Achaemenid Plan of Achaemenian Palaces and Its Influence on Parthian and Sassanid Society Architecture

پلان رايج در معماري دوره‌‌هاي قبل از هخامنشي و مرحله ‌‌اول معماري هخامنشي، مستطيل‌شكل است. تغيير اين پلان به پلان مربع در دوره ‌‌داريوش بزرگ، پيرو تفكرات جهان‌‌بينانه وي در وام‌‌گيري از انديشه‌‌هاي ملل تابعه، به‌عنوان حركتي نو در مرحله ‌‌دوم معماري هخامنشي، مقدمه‌‌اي براي استفاده از اين نوع پلان به‌شكلي كامل‌‌تر و ايجاد گنبد در معماري پارتي شد. اين حركت نتيجه ‌‌بازخورد فرهنگي انديشه ‌‌يونانيان در زمينه ‌‌استفاده از اعداد و اَشكال بوده است؛ زيرا مربع به‌عنوان كامل‌‌ترين شكل، در فلسفه ‌‌فيثاغورثيان و انديشمنداني همچون افلاطون در معماري ايراني وارد شد و از آن براي ايجاد نوعي جديد از معماري مدد گرفته شد. اين تغيير در دوره ‌‌بعد معماري ايران با ابداع گوشه‌سازي در زير سقف، موجب ايجاد گنبد روي پلان‌‌هاي مربع شد. در اين مقاله، روند تغيير پلان معماري از مستطيل به مربع و دلايل آن در دوره‌‌ هخامنشي و همچنين تاثير اين نوع پلان در معماري دوره‌‌هاي اشكاني و ساساني بررسي شده است.

The aim of this article is to review the process of plan changes from rectangular shapes to square, and the reasons for these changes through the Achaemenid dynasty. The innovation of using square plans in the second stage of Achaemenid architecture progressed with its developed style that fatherly left influence on domes construction in Parthian architecture. The ideology of “Darius The Great” and the impact of affiliated nations on his intellect were the reasons, for which the transformation of pre - Achaemenid rectangular to square plans was occurred. The cited phenomenon was studied to be the result of Greek’s cultural impression, regarding the use of numbers and figures in plans. Square plans stepped into Persian architecture as the perfect shapes with respect to Pythagorean philosophy and beliefs of some intellectuals, such as Plato. Square plans were, moreover, adapted to create a new style of architecture; since, they were the bases on which domes were constructed.