بررسي اثر عصاره‌ي هيدروالكلي گل‌گاوزبان ايراني (Echium amoenum) بر روي سطح گلوكز خون، پروفايل چربي و ليپوپروتيين‌ها در موش‌هاي صحرايي نر ديابتي شده با استرپتوزوتوسين

The Effect of Echium amoenum Hydro-Alcoholic Extract on Blood Glucose level, Lipid Profile and Lipoproteins in Streptozotocin-induced Diabetic Male Rats

زمينه و هدف: ديابت شيرين از مهم‌ترين اختلالات متابوليكي در سراسر دنيا مي‌باشد. امروزه گياهان دارويي متعددي به منظور كمك به بهبودي بيماري ديابت قندي استفاده مي‌شود. گل گاوزبان ايراني از گياهان دارويي مهم در طب سنتي ايران به شمار مي‌آيد. در مطالعه‌ي حاضر اثرات عصاره‌ي هيدروالكلي اين گياه بر روي قند خون، پروفايل چربي و ليپوپروتيين‌ها در موش صحرايي نر ديابتي بررسي شد. روش بررسي: در اين مطالعه 30 سر موش صحرايي نر به طور تصادفي در پنج گروه 6 تايي: كنترل سالم، كنترل ديابتي و ديابتي تيمار با عصاره‌ي گل‌گاوزبان ايراني (دزهاي100، 400 و600 ميلي‌گرم در كيلوگرم) تقسيم شدند. القاي ديابت با تزريق داخل صفاقي استرپتوزوتوسين به صورت تك دوز (60 ميلي‌گرم در كيلوگرم) انجام شد. تزريق عصاره به صورت داخل صفاقي، به مدت 30 روز انجام شد. در پايان مطالعه خونگيري انجام و مقادير قند، تري گليسريد، كلسترول تام، HDL-C و LDL-C در نمونه سرم اندازه‌گيري شد يافته‌ها: تيمار موش‌هاي ديابتي با دوزهاي 400 و600 ميلي‌گرم در كيلوگرم از عصاره به مدت يك ماه سبب كاهش معني‌دار گلوكز سرم گرديد (01/0P < ). سطوح تري‌گليسريد، كلسترول تام و LDL در همه گروه‌ها به صورت وابسته به دز كاهش يافت، كه اين كاهش در دزهاي 400 و 600 ميلي‌گرم در كيلوگرم از عصاره در مقايسه با گروه كنترل ديابتي معني‌دار بود (01/0P < ). همچنين ميزان HDL در گروه دريافت كننده دز 600 ميلي‌گرم در كيلوگرم نسبت به گروه كنترل ديابتي به صورت معني‌داري (01/0P < ) افزايش يافت. نتيجه‌گيري: عصاره‌ي هيدروالكلي گل گاوزبان ايراني داراي اثرات هيپوگلايسميك در موش‌هاي صحرايي ديابتي مي‌باشد و مي‌تواند منجر به تغييرات سودمند درسطوح ليپيدها و ليپوپروتيين‌هاي پلاسمايي گرددد. واژگان كليدي: ديابت قندي، گل گاوزبان ايراني، هايپرليپيدمي، هايپرگلايسمي، استرپتوزوتوسين

Background and Objective: Diabetes mellitus is one of the most important metabolic disorders worldwide. So far, numerous medicinal plants have been used to treat diabetes mellitus. Echium amoenum L. (EA) is one of the important medicinal herbs in Iranian traditional medicine. In the present study, the effects of EA hydroalcoholic extract on blood glucose, lipid profile and lipoproteins were studied in diabetic male rats. Materials and Methods: In this study, 30 male Wistar rats were randomly divided into five groups with six rats in each: normal control; diabetic control; and diabetic rats treated with hydroalcoholic extract of EA (100, 400 and 600 mg/kg). Diabetes was induced in the rats by administrating a single dose of streptozotocine (60 mg/kg, ip). Injection of extract was done intraperitoneally for 30 days. Finally, blood samples were taken and the concentration of glucose, triglyceride, cholesterol, HDL-C and LDL-C in the serum was measured. Results: Treatment of diabetic rats with EA extract (400 and 600 mg/kg) for 30 days significantly decreased glucose serum levels (P < 0.01). After EA extract administration, cholesterol, triglyceride and LDL-C levels decreased in all doses of EA extract in a dose dependent manner and this reduction reached statistical significance in the 400 and 600 mg/kg group in comparison to the diabetic control group (P < 0.01). Also, HDL level significantly increased compared to the diabetic control group (P < 0.01). Conclusion: This study indicates that hydroalcoholic extract of EA has hypoglycemic effect on diabetic rats and leads to valuable changes in blood lipid profiles as well as lipoprotein levels. Keywords: Diabetes, Echium amoenum, Hyperglycemia, Hyperilpidemia, Streptozotosin