بررسي مفهوم تعليل

Examination of the Concept of Ta‘līl (Causal Inference)

منظور از مفهوم تعلیل آن است كه چنانچه در دلیلی به علت حكم اشاره شده باشد، بتوان از فقدان آن علت، انتفاء حكم را نتیجه گرفت؛ آن‌گونه كه از انتفاء حصر، شرط، غایت و ... انتفاء حكم لازم می‏آید. در این مقاله بررسی این مفهوم با توجه به دیدگاه موافقان و مخالفان مورد توجه قرار گرفته و دیدگاه سومی بر اساس تفصیل میان كلی یا جزئی بودن موضوع، در منطوق و مفهوم، ارائه شده است.

What is meant by ta‘līl is that if in a reason the cause of the judgment has been mentioned, the denial of the judgment can been concluded from the lack of that judgment; in such a way that from the denial of restriction (ḥaṣr), condition, desired object, etc, the denial of the judgment is necessitated. In this article, the study of this issue is dealt with respect to the viewpoints of the proponents and opponents and a third viewpoint is presented on the basis of distinction between the generality or partiality of topic, both in the enunciated and the concept.