اثر كود سبز و مقادير مختلف كود فسفر و نيتروژن بر عملكرد دانه‌ي گندم در شرايط محيطي دزفول

Effect of green manure and different amounts of nitrogen and phosphorus fertilizers on wheat grain yield in Dezfoul environmental conditions

به منظور بررسي اثر تاريخ كاشت ماش به عنوان كود سبز و سطوح مختلف كود فسفر و نيتروژن بر عملكرد دانه‌ي گندم رقم چمران اين آزمايش در سال زراعي90-1389 به صورت آزمايش كرت خرده شده فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. دو تاريخ كاشت كود سبز ماش 10 تيرماه و 20 مردادماه به همراه كرت آيش به عنوان كرت اصلي در نظر گرفته شدند. سه سطح كود نيتروژن (بدون كود، 60 و 120 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار) به عنوان فاكتور اول و سه سطح كود فسفر (بدون كود، 45 و 90 كيلوگرم فسفر خالص در هكتار) به عنوان فاكتور دوم در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه اثر كود سبز و برهمكنش تيمارهاي آزمايشي بر عملكرد دانه در سطح احتمال پنج درصد و اثر تيمارهاي فسفر و نيتروژن بر اين صفت در سطح احتمال يك درصد معني‎دار بود. كشت كود سبز ماش در تاريخ‌هاي دهم تيرماه و 20 مردادماه باعث افزايش عملكرد دانه نسبت به تيمار آيش به ميزان 3/15 و 1/3 درصد شد. تاخير در تاريخ كاشت كود سبز ماش باعث كاهش اثرات سودمند آن در عملكرد دانه شد. بيش‌ترين عملكرد دانه به تركيب تيماري 120 كيلوگرم نيتروژن + 90 كيلوگرم فسفر در تاريخ كاشت كود سبز دهم تيرماه متعلق بود. به‌طوركلي، نتايج اين پژوهش نشان داد كه كاشت ماش جهت استفاده به عنوان كود سبز در تاريخ 10 تيرماه باعث افزايش عملكرد دانه‌ي گندم نسبت به شرايط آيش شد. هم‌چنين مشخص شد كه در هنگام استفاده از ماش به عنوان كود سبز، عملكرد دانه در تيمارهاي كودي 60 كيلوگرم نيتروژن و 45 كيلوگرم فسفر در هكتار، نسبت به تيمار 120 كيلوگرم نيتروژن + 90 كيلوگرم فسفر در هكتار در شرايط آيش بيش‌تر بود. افزايش عملكرد دانه در تيمارهاي كود سبز نسبت به تيمار آيش به دليل افزايش تعداد دانه در واحد سطح و عملكرد بيولوژيكي بود.

In order to investigate the effect of green gram sowing date as a green manure and different levels of nitrogen and phosphorous fertilizers on wheat grain yield of Chamran cultivar this experiment was conducted as split-plot factorial experiment based on completely randomized blocks design with three replications in 2008-2009 cropping year. Two green gram sowing dates 3 July and 10 August plus fallow plot were considered as main plot. Three levels of nitrogen fertilizer (without fertilizer, 60 and 120 kg net nitrogen per hectare) as the first factor and three levels of phosphorous fertilizer(without fertilizer, 45 and 90 kg net phosphorous per hectare) as the second factor were in sub-plots. Results indicated that the effect of green manure and the interaction of experimental treatments on grain yield at five percentage probability level and the effect of nitrogen and phosphorous treatments on this trait at one percentage probability level was significant. Sowing green gram manure in dates 3 July and 10 Aug increased grain yield by the amount of 15.3 and 3.1 percentage as compared with fallow treatment. Delaying in green gram sowing date reduced the useful effects of the green manure in grain yield. The highest grain yield was belonged to the treatment combination 120 kg nitrogen +90 kg phosphorous at green gram sowing date on 3 July. Generally, the results of this research showed that sowing green gram as a green manure on date 3 July increased wheat grain yield as compared with fallow conditions. Also, it is clear that when using green gram as green manure, grain yield in fertilizer treatments 60 kg nitrogen and 45 kg phosphorous per hectare was higher than treatment 120 kg nitrogen + 90 kg phosphorous per hectare in fallow conditions. Increasing the grain yield in green manure treatments as compared with fallow treatment was due to increasing grain number per unit area and biological yield