روش شناسي انتخاب شاخص هاي سنجش پايداري در شهرهاي كوچك با تاكيد بر استان مازندران

Methodology for Selecting Sustainability Indicators of Small cites With an Emphasis on the Mazandaran Province

بررسي شناخت وضعيت و تنگناهاي توسعه نواحي به لحاظ پايداري و توسعه پايدار در شهرها از مسايلي است كه اخيراً در فرهنگ برنامه ريزي شهري مطرح شده است. استفاده از شاخص هاي توسعه پايدار در ابعاد اقتصادي، اجتماعي، كالبدي و زيست محيطي مي تواند معياري مناسب هم براي تعيين جايگاه شهرها و هم در جهت حل مشكلات و نارسايي هايي آنها براي نيل به رفاه اقتصادي و سلامت اجتماعي- فرهنگي ساكنين جهت رسيدن به توسعه ي پايدار شهري باشد. در اين راستا هدف از تحقيق حاضر شناسايي و تبيين شاخص ها و معيارهاي مناسب براي سنجش پايداري و عملياتي كردن اين شاخص ها در سطح شهرهاي كوچك كشور، با تاكيد بر شهرهاي كوچك استان مازندران و ارايه يك چارچوب روش شناختي نوين با استفاده از نظرسنجي از نخبگان علمي به روش دلفي مي باشد. روش انجام اين تحقيق مبتني بر روش هاي تحليلي - توصيفي و پيمايشي است. بر اساس يافته هاي اين پژوهش، تعداد 68 شاخص كليدي (از بين تعداد 159 شاخص) شامل 24 شاخص براي ارزيابي پايداري زيست محيطي، تعداد 15 شاخص براي ارزيابي پايداري اجتماعي- فرهنگي، تعداد 14 شاخص براي ارزيابي پايداري اقتصادي و تعداد 14 شاخص براي ارزيابي كالبدي- زيرساختي كه متناسب با ساختار شهرهاي كوچك كشور و بويژه استان مازندران و محيط اين شهرها بوده استخراج گرديد. نتايج اين پژوهش همچنين نشان مي دهد كه در ارتباط با تحليل متوسط ارزش شاخص هاي انتخاب شده شاخص هاي اجتماعي- فرهنگي با 7.62 امتياز در مقايسه با ساير شاخص ها از اعتبار بيشتري در تحليل پايداري برخوردارند. شاخص هاي اقتصادي با 7.69 امتياز در رتبه ي دوم قرار دارند و شاخص هاي كالبدي- زيرساختي و طبيعي به ترتيب با 7.6 و 7.47 در رتبه هاي سوم و چهارم جاي دارند.

One of the most outstanding issues that have recently been discussed in urban planning is considering the status and straits of developmental area in terms of sustainability and sustainable urban development. Sustainable urban development indicators- in terms of economic, social, physical and environmental dimensions- could be an appropriate criterion to delineate the incompetence of cities status in providing- economic prosperity and socio-cultural- welfare for residents to reach sustainable urban development. In this regard, the object of this Cross - sectional study based on Delphi method refers to identify and articulate the appropriate indicators and indices for assessing their sustainability and applying in small cities of Mazandaran. Analytical-descriptive and survey methods were applied in the study. From among 159 indicators, 68 indicators were extracted: 24 indicators to assess environmental sustainability, 15 indicators to assess socio- cultural sustainability, 14 indicators to assess economical sustainability, and 14 indicators to evaluate physical-infrastructural sustainability of small cities of Mazandaran. Compared to the other indicators, socio-cultural indicators of scoring 7.62 are more reliable and valid for sustainability analysis. Economic indicators with 7.69, Physical-infrastructural with 7.6 and environmental indicator with 7.47 points are placed in the second, third and fourth rank respectively.