تحليل قابليت توسعه هم افزا در مناطق شهري چندمركزي نمونه موردي: مجموعه شهري مازندران مركزي (آمل- بابل- قايمشهر- ساري)

Analyzing the Capability of Synergic Development in Polycentric Urban Regions Case Study: Metropolitan Area; The Central Mazandaran (Amol, Baboul, Ghaemshahr, Sari)

مناطق شهري چندمركزي پيامد روند حاضر در ساختار فضايي جوامع پيشرفته پسافورديستي محسوب مي شوند. «تمركز جغرافيايي»، «گرايشات اقتصادي» و «چالش ها و فرصت هاي مشترك» از جمله ويژگي هايي هستند كه اين مجموعه شهرها را براي پذيرش الگوي شبكه در آن ها پشتيباني مي كند. از اين منظر، اين مناطق بر اساس روابط هم افزا عرصه ي رقابتي مناسبي را در مقابل مناطق كلانشهري تك مركزي حاصل مي كنند، به طوري كه عملكرد اقتصادي منطقه را بيشتر از مجموع عملكرد تك تك هريك از شهرها بهبود مي بخشند. پژوهش حاضر سعي دارد با سنجش زمينه هاي شكل گيري پيوندهاي هم افزا و با توجه به فرضيات مطرح شده در مورد منطقه كلانشهري مازندران مركزي، پايه اي را براي كاربست هم افزايي در اين منطقه بيابد. ادبيات نظري نشان مي دهد، كه هم افزايي از سه مكانيسم تشكيل شده كه هر يك وابسته به نوع خاصي از شبكه است. از آنجايي كه هم افزايي در مناطق شهري چندمركزي به صورت دو مكانيسم همكاري و مكمل بودن نمود مي يابد، تحليل مقاله بر اين دو مكانيسم و به طور خاص، مكمل بودن تمركز مي كند. اين مطالعه به روش تحليلي- توصيفي صورت گرفته، گردآوري داده ها به صورت كتابخانه اي بوده و در تحليل داده ها از تكنيك تحليل تناظري استفاده شده است. نتايج تحليل تناظري در قلمرو چهار شهرستان اصلي و در قالب ده فعاليت اصلي اشتغال نشان مي دهد كه برخلاف پيوندهاي همكارانه، كه هم افزايي بيشتري را در سال هاي اخير حاصل كرده اند، كاهش نقش-هاي اقتصادي مكمل در شهرها، اثرات وارونه 50 درصدي را در معيار مكمل بودن منطقه ايجاد نموده است. دليل اصلي اين امر، را بايد در گستره ي وسيع كنشگران و ادارات و سازمان هاي عمومي، رقابت تاريخي بين شهرهاي منطقه، فقدان چشم اندازي منطقه اي و تعهدات الزام آور براي اجراي آن جستجو كرد. به علاوه مي توان، كاهش وابستگي شهرها به سوي منابع عرضه و تقاضاي مناطق بيروني را نيز به اين دلايل اضافه نمود.

Polycentric urban regions are the result of current process in spatial structure of post-industrial developed societies. Geographical centralization, mutual economic tendency, sharing challenges and opportunities are the characteristics that make cities ready to accept the framework of non-hierarchical linkages and fortify their basis to apply network pattern. From this viewpoint, these regions, upon synergic relations provide proper competitive field against mono-centric metropolitan areas. Thus, polycentric urban regions improve the economic performance of whole region rather than every individual city in itself. The aim of this study refers to an effort to measure the possibility formation of synergic relationships, based on the mentioned assumptions in metropolitan area of the Central Mazandaran and investigate the application of synergic development. The analysis focuses on the co-operation mechanism and particularly on complementarity. The results indicate that the case study has gained more synergy in terms of co-operative linkage within recent years, while reduction of economic complementary roles in cities has created reverse impacts on the region. The main reasons can be related to the wide range of public administration, historical competition between cities, lack of regional perspective and no commitment for its implementation. Furthermore, reduction of regional relevance toward external supply and demand resources can also been added to this explorations.