بررسي و تحليل زيبايي‌شناختي خطبه جهاد

The Aesthetic Analysis of “Jihad” Sermon

خطبه جهاد از مشهورترين خطبه‌‌هاي حضرت علي(ع) است كه مضمونش بر محور جهاد دور مي‌زند. گفتمان خطبه، اهمّيّت جهاد و آثار مهمّ آن، و نيز پيامدهاي ترك جهاد را براي امّت‌‌ها، تبيين مي‌‌كند. در بخش‌‌هاي ديگر اين خطبه، ملامت بر كوفيان و حادثه دردناك حمله «سفيان غامدي» به شهر مرزي انبار و شهادت «حسّان بن حسّان»، نماينده شجاع و باوفاي امام، و آمادگي كامل حضرت براي جهاد به همراه سابقه جهادي خويش در غزوات صدر اسلام، بيان شده و در مجموع، روح حماسي فوق‌العاده بر فضاي خطبه، هر شنونده‌‌اي را تحت تاثير قرار مي‌‌دهد. در شيوه گفتار اين خطبه، پيوندي تنگاتنگ ميان آنچه در الفاظ و عبارات و معاني آنها جاري است، با روان و تجربه گوينده خطبه برقرار است. سياق كلّي خطبه، توبيخ و ملامت كوفيان است، به طوري كه شدّت توبيخ، واژه به واژه و عبارت به عبارت زيادتر مي‌‌شود. استفاده از تشبيه و استعاره و كنايه و ساير فنون ادبي معاني و بيان، و آهنگ دروني مانند سجع و جناس و موازنه، با مطابقت حال و مقتضا، به زيبايي‌‌هاي خطبه افزوده؛ امري كه در مقاله حاضر بررسي شده است.

The “Jihad” is one of Imam Ali’s most famous sermons. In its first part, the importance of jihad and its significant effects have been described in a very eloquent style, and the results of leaving it have been also explained for nations. In sermon’s second part, Imam Ali (peace be upon him) harshly blames the people of Kufa, and then gives notice of traumatic event of Sofian Ghamedi’s attack to the border city of Anbar, the martyrdom of Hessan bin Hessan, his brave and loyal representative, his full readiness for presence in war, and a background of his combat experiences in early Islam in a way that the extraordinary epic spirit of the sermon affects every listener or reader. A very close relation can be distinguished between what occurs in the words, phrases and meanings with the mind and experience of sermon announcer in speech manner of the sermon. The overall context of the sermon is about Kufi’s reproach in a way that the reproaches get more intensified word by word. The use of simile, metaphor, irony, and other literary techniques of meaning and expression; and of course the use of rhyme, pun and inner balance of the text are the things increase the beauty of the sermon, something which would be discussed in this study.